Ñåãà ñìå â ðàçãàðà íà ëÿòîòî, êàòî íà ìíîãî ìåñòà òåìïåðàòóðèòå ñà äàæå ïî-âèñîêè îò îáèêíîâåíîòî è òîâà âîäè äî ïîâèøåíà êîíñóìàöèÿ íà ðàçëè÷íè îõëàäåíè ïðîäóêòè êàòî íàïèòêè è íàé-âå÷å ñëàäîëåä. Äíåñ ùå âè ðàçêàæà èíòåðåñíè íåùà çà ñëàäîëåäà â Êèòàé, êîèòî, ïðåäïîëàãàì, íå ñà òîëêîâà èçâåñòíè íà åâðîïåéöèòå.
Íåêà îùå îò íà÷àëîòî äà ñïîìåíà, ÷å âñúùíîñò êèòàéöèòå öåëîãîäèøíî ÿäàò ñëàäîëåä. Àç ëè÷íî ìíîãî ñå øîêèðàõ â íà÷àëîòî, êîãàòî ãëåäàõ êàê äåöà è âúçðàñòíè, îáëå÷åíè â äåáåëè ïóõåíêè ïðåç çèìàòà, ÿäàò íàé-ñïîêîéíî ñëàäîëåä íà óëèöàòà. Òîâà íå áÿõà ñëó÷àéíîñòè, à ïî-ñêîðî çàêîíîìåðíîñò. Êîãàòî ãè çàïèòâàõ, äàëè èìà íÿêàêâà êîíðåòíà ïðè÷èíà çà òîâà, òå ìè îòãîâàðÿõà, ÷å òîâà å ïðîñòî äåñåðò è ñåçîíúò íå âëèÿå íà èçáîðà.
Âñúùíîñò îùå íàé-äðåâíèòå çåìíè öèâèëèçàöèè ñà ïðîÿâÿâàëè ïðåäïî÷èòàíèå êúì èçñòóäåíè õðàíè.  Ìåñîïîòàìèÿ å èìàëî ñïåöèàëíè õðàíèëèùà ñ ëåä, â êîèòî áîãàòèòå õîðà ñúõðàíÿâàëè õðàíè è íàïèòêè. Åãèïåòñêèòå ôàðàîíè ïúê ñå ðàäâàëè âñåêèäíåâíî íà ëåä, ñïåöèàëíî äîêàðâàí äî äâîðåöà èì. Èìà äàííè, ÷å ïðåç V â.ïð.í.å. íà ïàçàðà â Àòèíà ñå å ïðîäàâàë ñíÿã, ñìåñåí ñ ìåä è ïëîäîâå. Ïåðñèéöèòå ïúê îòðàíî óñâîèëè òåõíîëîãèÿòà çà ñúõðàíÿâàíå íà ëåä, â êîéòî äîáàâÿëè àðîìàòè, äàæå è ïðåç ëÿòîòî.
Íî ñïîðåä "Èñòîðèÿ íà õðàíàòà" âñúùíîñò êèòàéöèòå ñà èçìèñëèëè íà÷èíà çà ïðàâåíå íà øåðáåòè è ñëàäîëåä è òî ñïîðåä íÿêîè äàííè, îùå ïðåäè íîâàòà åðà. Òå ñèïâàëè ñìåñ îò ñíÿã è ñåëèòðà (ñïîðåä äðóãè, ñíÿã è ñîë) âúðõó âúíøíàòà ÷àñò íà ñúäîâå, ïúëíè ñúñ ñèðîï, òúé êàòî òàçè ñìåñ íàìàëÿâà òî÷êàòà íà çàìðúçâàíå ïîä íóëàòà. Îñâåí òîâà, êèòàéöèòå ïðîäàâàëè è ëåä ñúñ çàõàð. Ïî âðåìå íà äèíàñòèÿ Ñóí õîðàòà çàïî÷íàëè äà ñëàãàò ïëîäîâ ñèðîï âúâ âîäà, êîÿòî ñëåä òîâà ñå çàìðàçÿâàëà. Ïðåç äèíàñòèÿ Þàí ïúê çàïî÷íàëî äà ñå äîáàâÿ è ìëÿêî, òúé êàòî îñíîâàòåëèòå íà òàçè äèíàñòèÿ – ìîíãîëöèòå âúâåëè ìëÿêîòî â Êèòàé, êîåòî êúì òîçè ìîìåíò ìíîãî ìàëêî ñå èçïîëçâàëî â Ïîäíåáåñíàòà. Âñúùíîñò, è äî äíåñ, ìëÿêîòî è ìëå÷íèòå ïðîäóêòè ñå èçïîëçâàò ïî-ðÿäêî â êèòàéñêàòà êóõíÿ.
Ïðåäïîëàãà ñå, ÷å íÿêîé ïúòåøåñòâåíèê, à ìîæå áè è ñàìèÿò Ìàðêî Ïîëî, å ïðåíåñúë èäåÿòà çà çàìðàçåíèÿ äåñåðò îò ìëÿêî îò Êèòàé â Åâðîïà.
Íî èíòåðåñíîòî å, ÷å âúïðåêè îòêðèâàíåòî ìó â Êèòàé, ñëàäîëåäúò íå å áèë òîëêîâà ðàçïðîñòðàíåí â ðîäèíàòà ñè â òå÷åíèå íà âåêîâå, àêî ñðàâíÿâàìå ïîïóëÿðíîñòòà ìó â Åâðîïà.  ìîìåíòà, òîâà å åäèí îò íàé-"ãîðåùèòå" ïðîäóêòè íà êèòàéñêèÿ ïàçàð è ïðîèçâîäèòåëèòå íåïðåêúñíàòî èçâàæäàò íîâè ïðîäóêòè. Òàêà íàïðèìåð, ñåãà âñå ïîâå÷å ñå ïðîäàâà ñëàäîëåä â ãîëåìè ðàçôàñîôêè çà óïîòðåáà â êúùè, äîêàòî ñàìî ïðåäè ãîäèíè òîâà íå ñå ñðåùàøå. Îñâåí òîâà, îòâàðÿò âðàòè è ìàðêîâè áóòèöè çà ñëàäîëåä îò ðîäà íà Õààãåí Äàç, Áàñêèí&Ðîáèíñ, èòàëèàíñêè ñëàäîëåäàäæèéíèöè è äð., êîèòî ñå ðàäâàò íà ãîëÿìà ïîïóëÿðíîñò.
Íî çà ìíîãî êèòàéöè ëþáèìè ñè îñòàâàò ñëàäîëåäèòå íàïðàâåíè ãëàâíî îò çàìðàçåíà âîäà ñ ðàçëè÷íè àðîìàòè, êîÿòî ìîæå äà ñå ïðåäëàãà íà êëå÷êà èëè â ïëàñòìàñîâà îïàêîâêà êàòî ñîê â òâúðäî ñúñòîÿíèå. Ìíîãî õîðà ïðîäúëæàâàò äà õàðåñâàò òðàäèöèîííèÿ ñëàäîëåä îò çåëåíè èëè ÷åðâåíè áîáîâå, êîèòî ñà ïî-ñêîðî íåïðèåìëèâè çà åâðîïåéöèòå. Âúïðåêè ÷å ñëàäîëåäúò îò çåëåíà ñîÿ å òðóäåí çà âúçïðèåìàíå îò ÷óæäåíöèòå, òîé ñå îòëè÷àâà ñ ìíîãî ïîëåçíè ñúñòàâêè, êîèòî ñà îò îñîáåíà ïîëçà ïðåç ëÿòîòî.
Äðóã èíòåðåñåí ëåäåí äåñåðò â Êèòàé å çàèìñòâàíèÿ îò Òàéâàí (à òå ïúê îò Êîðåÿ) äåñåðò 'õóíäó áèíøàí', êîåòî áóêâàëíî çíà÷è 'ëåäåíà ïëàíèíà ñ ÷åðâåíè áîá÷åòà'. Òîé ïðåäñòàâëÿâà íà÷óïåí ëåä, âúðõó êîéòî ìîæå äà ñå ñèïå êîíäåíçèðàíî ìëÿêî, ñëàäúê ñîê, çàõàðåí ñèðîï è ÷åðâåíè áîá÷åòà. Òîçè äåñåðò ìîæå äà ñå ñðåùíå è âúâ âàðèàöèè ñ äðóãè òðîïè÷åñêè ïëîäîâå êàòî ìàíãî è ïàïàÿ – òîé å ìíîãî ðàçõëàæäàù è ïîëåçåí. Ñàìèÿò ÷åðâåí áîá å èçâåñòåí, ÷å ñúäúðæà íàé-ìíîãî âèòàìèí Â1 îò âñè÷êè áîáåíè ðàñòåíèÿ, êîåòî íàìàëÿâà ñúäúðæàíèåòî íà çàõàð â îðãàíèçìà è ïîäîáðÿâà àïåòèòà, êàêòî è ñúäúðæà è äðóãè ïîëåçíè ñúñòàâêè. Òîçè äåñåðò ñå ïðåäëàãà â êàôåíåòà è ðåñòîðàíòè è ìîæå äà ñå êàæå, ÷å å íàé-ðàçïðîñòðàíåíèÿ ëåäåí äåñåðò â òàçè ÷àñò íà ñâåòà.
Íåêà äà ñïîìåíà íàêðàòêî è çà ïúðæåíèÿ ñëàäîëåä, êîéòî ñå ïðåäëàãà â êèòàéñêèòå ðåñòîðàíòè. Âñúùíîñò, òîé å ðåãèîíàëåí ñïåöèàëèòåò çà Êèòàé è íå ñå ïðåäëàãà íàâñÿêúäå.
Íåêà íàêðàÿ äà âè äàì åäíà ðåöåïòà çà ñëàäîëåä ñ åäèí ìíîãî òèïè÷åí êèòàéñêè ïëîä – ëèäæú (ñðåùà ñå è êàòî 'ëè÷è'). Ñåãà â Áúëãàðèÿ ìîæåòå äà íàìåðèòå íàâñÿêúäå â ãîëåìèòå ñóïåðìàðêåòè è êèòàéñêè ìàãàçèíè ïðåñíè è êîíñåðâèðàíè ëèäæú.
Ñëàäîëåä îò ëèäæú
Íåîáõîäèìè ïðîäóêòè: 2 ÷.÷. ñëàäêà ñìåòàíà, 1 ÷.÷. ìëÿêî îò êîêîñ (ïðîäàâà ñå â ñóïåðìàðêåòèòå), 1 ÷.÷ ñîê îò êîíñåðâèðàíè ëèäæú, 4 ÿé÷åíè æúëòúêà, ? - ? ÷.÷. çàõàð èëè íà âêóñ, ? ÷.ë. âàíèëèÿ, ? ÷.÷. íàðÿçàíè ëèäæú îò êîíñåðâàòà (îêîëî 12 ïëîä÷åòà)
Íà÷èí íà ïðèãîòâÿíå: ñìåñåòå ñìåòàíàòà, êîêîñîâîòî ìëÿêî, ñîêà, ÿé÷åíèòå æúëòúöè è çàõàðòà â òåíäæåðêà. Ãîòâåòå íà òèõ îãúí, êàòî ðàçáúðêâàòå, äîêàòî ñìåñòòà ñå ñãúñòè è çàïî÷íå äà ëåïè íà äúðâåíàòà ëúæèöà. Äîáàâåòå âàíèëèÿòà è ñâàëåòå îò îãúíÿ. Ïðåëåéòå â ìåòàëíà êóïà è îõëàäåòå, ïîêðèòà, ïîíå çà 4 ÷àñà èëè íàïðàâî çà öÿëà íîù. Àêî èçïîëçâàòå ìàøèíà çà ñëàäîëåä èëè ôðèçåð, ïðåäè ñìåñòòà äà å íàïúëíî çàìðúçíàëà, äîáàâåòå íàðÿçàíèòå ïëîäîâå. Àêî èçïîëçâàòå ñàìî ôðèçåð, íå çàáðàâÿéòå äà ðàçáúðêâàòå ñìåñòòà îò âðåìå íà âðåìå – ãîðå-äîëó íà âñåêè ÷àñ. Ñëîæåòå â äðóã ñúä è çàìðàçåòå äî âðåìåòî çà ñåðâèðàíå.
Íàäÿâàì ñå äà âè ñå óñëàäè. Âåñåëî ëÿòî íà âñè÷êè! (Òåÿ)
|