Äîáðå äîøëè â ðóáðèêàòà „Ñëóøàéòå Âåé" â ñåðèÿòà „Èñòîðèè çà îòêðèòèÿòà".
Êîëàòà å ñìÿòàíà çà ñèìâîë íà öèâèëèçàöèÿòà, îáà÷å êîãà òî÷íî å îòêðèòà, íå å èçâåñòíî.  äíåøíàòà íè ðóáðèêà „Ñëóøàéòå Âåé", çàåäíî ùå ïîãîâîðèì íà òàçè òåìà.
Íàé-ïúðâîíà÷àëíîòî îòêðèòèå, ñâúðçàíî ñ êîëà íè âðúùà â ïåðèîäà íà Âàâèëîí, 3500ã. äî 3200ã. ïð.í.åð.  åäíà ãðîáíèöà â Ìåñîïîòàìèÿ ñà îòêðèòè äâå èçîáðàæåíèÿ íà øóìåðèòå, íà êîèòî èìà äâå áîéíè êîëåñíèöè, êîåòî îçíà÷àâà ÷å êîëàòà è êîëåëîòî òîãàâà âå÷å ñà ñúùåñòâóâàëè. Îáà÷å, ó÷åíèòå ïîñî÷âàò, ÷å òåçè äâå êîëåñíèöè ñà ïîäàðúê íà øóìåðèòå è äàòèðàò îò 4000 ã.ïð.í.åð, êîãàòî øóìåðñêàòà êóëòóðà îùå íå å ðàçâèòà.
Ïðîöåñúò íà îòêðèâàíåòî íà êîëàòà è êîëåëîòî å äúëúã, íàé-îñíîâàíîòî îáÿñíåíèå å, ÷å êîëåëîòî å ñúçäàäåíî îò êðúãëè äúðâåíè äúíåðè, êîèòî ñå ñëàãàò ïîä òåæêè ïðåäìåòè, çà äà ñå òúðêàëÿò è äà íàìàëÿâàò òúðêàíåòî ìåæäó òÿõ è çåìÿòà.
Ñïîðåä òàçè èäåÿ, ïúðâîòî ñðåäñòâî íà õîðàòà çà ïðåíàñÿíå ñà ñàìî äúðâåíè òîÿãè. Ïðåìåñòâàíåòî èì ñ ïîìîùòà íà ïîñòàâêè ïîä òåæåñòòà å îòêðèòî ìàëêî ïî-êúñíî. Îáà÷å, ïîðàäè ãîëÿìîòî òúðêàíå ìåæäó ïîñòàâêàòà è çåìÿòà, õîðàòà çàïî÷âàò äà ñâúðçâàò ïîñòàâêèòå è äåáåëè êðúãëè äúðâåíè ñòâîëîâå çà ïðåìåñòâàíå íà òåæêèòå ïðåäìåòè. Ñëåä òîâà, çà äà ñå íàìàëè îùå ïîâå÷å òåæåñòòà ïðè òúðêàëÿíå, õîðàòà ìàõàò ÷àñò ïî ñðåäàòà íà äåáåëèÿ äúíåð, êàòî îò äâàòà êðàÿ äúíåðúò îñòàâà äåáåë, à ïî ñðåäàòà å ïî-òúíúê è ïî òîçè íà÷èí, êîëåëîòî ïîñòåïåííî ñå ïîÿâÿâà.
Ïðåç 1500ã.ïðå.í.åð. õîðàòà çàïî÷âàò äà èçïîëçâàò çàåäíî êîëåëà è ëîñòîâå. Ïî òîçè íà÷èí, ïîñîêàòà íà äâèæåíèå ìîæå äà ñå çàïàçè ïîñòîÿííà, à òúðêàíåòî ìåæäó êîëåëàòà è çåìÿòà ñúùî å ìèíèìàëíî. Ñëåä ïîñòàâÿíåòî íà ñâúðçâàùè ïðúòè ìåæäó êîëåëàòà, êîèòî ïîìàãàò íà êîëåëàòà äà ñå äâèæàò íàïðåä è äà çàâèâàò, êîëåëàòà ñå èçïîëçâàò âñå ïî-øèðîêî â ðàçëè÷íèòå âèäîâå ïðèñïîñîáëåíèÿ. À ïîÿâÿâàíåòî íà îñòà, ñâúðçâàùà 2 êîëåëà â åäíî öÿëî, ñèìâîëèçèðà èçîáðåòÿâàíåòî íà ïðîòîòèïà íà êîëàòà.
|