Çäðàâåéòå, äðàãè ñëóøàòåëè! Àç ñúì Òåÿ è ñå ðàäâàì ìíîãî, ÷å äíåñ ïàê ñå ñðåùàìå "Ó äîìà"!
Ïðåç èçìèíàëèòå ñåäìèöè, ìàêàð äà íå ïðåêúñâàõ ðóáðèêèòå ñè, óñïÿõ äà ïîñåòÿ åäíè îò íàé-êðàñèâèòå ðàéîíè íà Êèòàé. Åäèíèÿò îò òÿõ – òèáåòñêèÿ àâòîíîìåí ðàéîí Àáà ñå íàìèðà â ïðîâèíöèÿ Ñú÷óàí. Ïúòÿò íè îòâåäå â íàöèîíàëíèÿ ðåçåðâàò çà ïàíäè Óëóí, êúäåòî èìàõ êúñìåòà äà âèäÿ äàæå è èçâåñòíèòå íà ìíîãî õîðà ïàíäè-ñèìâîë Òóàíòóàí è Þàíþàí, êîèòî ñà ïðåäíàçíà÷åíè çà ïîäàðúê íà Òàéâàí. Êîãàòî çàãîâîðèì çà ïàíäè, â ñúçíàíèåòî íà õîðàòà, äàæå è íà òåçè, êîèòî íèêîãà íå ñà âèæäàëè ïàíäè íà æèâî, èçíèêâà îáðàçà íà òîâà ìèëî ñúçäàíèå, õàïâàùî ñëàäêî-ñëàäêî áàìáóê. Òîâà å îñíîâíàòà èì õðàíà è âúçðàñòíà ïàíäà å â ñúñòîÿíèå äà èçÿäå íàä 12 êã áàìáóê íà äåí! Òîâà å ïðè÷èíàòà òå äà îáèòàâàò ïëàíèíñêè ðàéîíè, ïîêðèòè ñ ïîåòè÷íî íàðå÷åíèòå "ìîðåòà îò áàìáóê", â êîèòî äîêúäåòî ïîãëåä ñòèãà, ñå ïîêëàùàò åôèðíè íà âèä áàìáóöè.
Íî âñúùíîñò áàìáóêúò íå ãî ñâúðçâàìå ñàìî ñ ïàíäèòå – òîé å íåîòìåííà ÷àñò è îáðàç îò öÿëàòà êèòàéñêà êóëòóðà è èñòîðèÿ.
Áàìáóêúò å ìíîãî âàæåí îò èêîíîìè÷åñêà ãëåäíà òî÷êà, òúé êàòî ðàñòå èçêëþ÷èòåëíî áúðçî, ñúçðÿâà ðàíî è äàâà âèñîê äîáèâ. Òîé ìîæå äà çàñðàìè âñåêè åäèí äðóã ðàñòèòåëåí âèä ïî ñêîðîñò íà ðàñòåæ, êàòî íàïðèìåð åäèí îò âèäîâåòå ìó çà 3 ìåñåöà ñòèãà äî öåëè 20 ì. âèñî÷èíà. À íàé-áúðçî ðàñòÿùèÿò áàìáóê ìèíàâà 1.20 ì ñàìî çà åäíî äåíîíîùèå! Ò.å. àêî íàïðàâèòå ðåçêà íà ñòâîëà íà áàìáóê è ìèíåòå ñàìî ñëåä ÷àñ-äâà, òî âå÷å ùå èìà ñúâñåì âèäèìà ðàçëèêà âúâ âèñî÷èíàòà – ñÿêàø åäèíñòâåíàòà çàäà÷à íà òîâà ðàñòåíèå å íåïðåñòàííî äà ðàñòå. Ìàëêî íàñàæäåíèå îò ñàìî åäèí õåêòàð âñÿêà ãîäèíà ìîæå äà äîñòàâè äîñòàòú÷íî ìàòåðèàë çà ïîñòðîÿâàíåòî íà äåñåòêè êúùè! Çà ðàçëèêà îò äúðâåíèÿ ìàòåðèàë, áàìáóê ìîæå äà ñå ñå÷å âñÿêà ãîäèíà è òîâà íå âîäè äî îáåçëåñÿâàíå, òúé êàòî â çåìÿòà îñòàâàò íåãîâè êúëíîâå è ñúîòâåòíî òàêà ñå ïîñòèãà è ãîëÿì åêîëîãè÷åí åôåêò. Äðóã èíòåðåñåí ôàêò çà íåãî å, ÷å öúôòè íà 60-80 ãîäèíè è ñêîðî ñëåä òîâà óìèðà. Îñâåí òîâà, äà íå ñå îáúðêâàìå – âñúùíîñò áàìáóêúò å òðåâåí âèä, à íå äúðâî.
 Êèòàé ðàñòå 1/5 îò öåëèÿ áàìáóê â ñâåòà, ïðåäñòàâåí îò ïîíå 300 âèäà áàìáóê (â öåëèÿ ñâÿò âèðåÿò íàä 1000 âèäà áàìáóê) è å ïî÷òè íåâúçìîæíî òîé äà íå ïðèñúñòâà êàòî åëåìåíò îò ïåéçàæà êúäåòî è äà å áèëî â ñòðàíàòà. Öâåòîâàòà ìó ïàëèòðà å îò áÿëî äî ìàñëåíî ÷åðíî, âèñî÷èíàòà îò 3 ñì äî 40 ì. Îáùîòî ìåæäó âñè÷êè íåãîâè ðàçíîâèäíîñòè å çäðàâîòî ìó ñòúáëî, êîåòî å ëåêî, íî ìíîãî çäðàâî è ïî ÿêîñò íå îòñòúïâà íà ñòîìàíàòà. Ìàëêàòà ìó òåæèíà èäâà îò êóõîòî ìó ñòúáëî, à çàáåëåæèòåëíàòà ìó çäðàâèíà îò íåãîâèòå êîëåíà, êîèòî ãî ïîääúðæàò ïî öÿëàòà äúëæèíà íà ñòúáëîòî, êàêòî è îò çäðàâèòå ìó âëàêíà.
Çâó÷è ïî÷òè êàòî øåãà, íî àêî ñå ñúñòàâè ñïèñúê íà íåùàòà, êîèòî íå ìîæå äà ñå ïðàâÿò ñ áàìáóê, òî òîé ùå å ïî-êúñ, îòêîëêîòî ñïèñúêà íà ïðèëîæåíèåòî íà áàìáóêà. Ñâåòîâíàòà åêîëîãè÷íà ôîíäàöèÿ çà îïàçâàíåòî è ïðèëîæåíèåòî íà áàìáóêà å ñúñòàâèëà "áàìáóêîâà àçáóêà", êúäåòî ñðåùó âñÿêà áóêâà îò ëàòèíñêàòà àçáóêà ñà èçáðîåíè íåùà, íàïðàâåíè îò áàìáóê.
Çà êèòàéöèòå êóëòóðàòà íà áàìáóêà å äúëáîêî âêîðåíåíà â åæåäíåâíèÿ èì æèâîò. Âå÷íîçåëåíèòå èçÿùíè áàìáóöè ïðèäàâàò îñîáåíî î÷àðîâàíèå íà êèòàéñêèòå ñåëà, ïðèðîäíèòå è èñòîðè÷åñêè çàáåëåæèòåëíîñòè. Òîé å ÷àñò îò áèòà íà âñÿêî ñåìåéñòâî, êàòî ñïåöèàëíî çà êèòàéñêèòå ñåëà ñå êàçâà, ÷å òîé ñúïðîâîæäà õîðàòà ïðåç öåëèÿ èì æèâîò– äà âçåìåì êëå÷èöèòå çà õðàíåíå, ìåáåëè, êîøîâå, òèïè÷íèòå êîíóñîâèäíè øàïêè, èãðà÷êèòå; îò íåãî ñå ïðàâÿò çäðàâèòå ñòðîèòåëíè ñêåëåòà, êîíñòðóêöèè íà äîìîâåòå, íàïîèòåëíè êàíàëè, ïëàíèíñêè ìîñòîâå, ïëîòîâå è ëîäêè. Ðàçëè÷íè ÷àñòè îò áàìáóêà ñå èçïîëçâàò â êèòàéñêàòà òðàäèöèîííà ìåäèöèíà.
Îùå îò íàé-ñòàðè âðåìåíà ñà çàïàçåíè èçäåëèÿ îò áàìáóê, îòêðèâàíè ïðè ðàçêîïêè, âêëþ÷èòåëíî è èçâåñòíèòå áàìáóêîâè ñâèòúöè, çà êîèòî ñìå ãîâîðèëè, áëàãîäàðåíèå íà êîèòî ñà çàïàçåíè ìíîãî âàæíè ïèñìåíè ñâèäåòåëñòâà íà âúçðàñò íàä 2000 ã.
Äðåâíèòå êèòàéñêè ó÷åíè íàðè÷àëè ñëèâîâîòî êëîí÷å, îðõèäåÿòà, áàìáóêà è õðèçàíòåìàòà "4-òå áëàãîðîäíèêà", à áîðà, áàìáóêà è ñëèâàòà - "3-òå ïðèÿòåëè çà çèìàòà", òúé êàòî òå áèëè åäèíñòâåíèòå ðàñòåíèÿ, êîèòî óñòîÿâàëè ïðàâè íà ïîðèâèòå íà ñòóäåíèÿ âÿòúð. Áëàãîäàðåíèå íà òâîðáà íà èçâåñòíèÿ òàíñêè ïîåò Áàé Äçþè (772-846 ã.) áàìáóêúò ñå ïðåâðúùà â ñèìâîë íà ñëåäíèòå êà÷åñòâà: íà ðåøèòåëíîñò, çàðàäè äúëáîêèÿ ñè êîðåí; íà ïî÷òåíîñò, çàðàäè âèñîêîòî ñè ïðàâî ñòúáëî; íà ÷èñòîòà, çàðàäè ëèïñàòà íà ðàçêëîíåíèÿ. Èìåííî ñ òåçè êà÷åñòâà, òîé ñè çàñëóæàâà òèòëàòà íà áëàãîðîäíèê. Òîâà ïúê è îïðåäåëÿ èçîáèëèåòî îò âñÿêàêúâ ðîä òâîðáè, ïîñâåòåíè íà áàìáóêà ïðåç öÿëàòà èñòîðèÿ, êàêòî è ñòðåìåæà íà êèòàéöèòå â èëè îêîëî äîìà èì âèíàãè äà èìà ïîñàäåí áàìáóê.
Çà êèòàéöèòå íåæíèòå õðóïêàâè áàìáóêîâè êúëíîâå ñà ëþáèìî ÿñòèå. Ñåãà ùå âè äàì åäíà ðåöåïòà çà ÿñòèå ñ áàìáóê. Â Áúëãàðèÿ â ãîëåìèòå ñóïåðìàðêåòè ìîæåòå äà îòêðèåòå êîíñåðâèðàí áàìáóê, êîéòî ñå èçïîëçâà äèðåêòíî.
Áàìáóê ñ ÷åðíè ãúáè
Íåîáõîäèìè ïðîäóêòè: 1/4 ÷.÷. ñóõè êèòàéñêè ãúáè, 1/3 ÷.÷. áàìáóêîâè êúëíîâå, 1/2 ìîðêîâ, 2 ñ.ë. íèøåñòå; çà ïîäïðàâÿíå - 1/3 ÷.÷. âîäà îò íàêèñíàòèòå ãúáè, 1/2 ÷.ë. çàõàð, 3/4 ÷.ë. ñîë, 1/2 ÷.ë. íàòðèåâ ãëóòàìàò, çà ñîñà – 1 ÷.ë. íèøåñòå, 2 ñ.ë. âîäà, ? ÷.ë. òúìåí ñîåâ ñîñ, 1 ñ.ë. ñóñàìîâî îëèî; îëèî çà ïúðæåíå
Íà÷èí íà ïðèãîòâÿíå: èçìèéòå ãúáèòå è ãè íàêèñíåòå äîêàòî îìåêíàò. Èçïëàêíåòå áàìáóêîâèòå êúëíîâå è ãè íàñèòíåòå. Èçñòèñêàéòå ãúáèòå îò âîäàòà è ñúùî ãè íàðåæåòå. Ñìåñåòå îòäåëíî ñúñòàâêèòå çà ïîäïðàâÿíå è ñîñà. Äîáàâåòå 2 ñ.ë. íèøåñòå â ãúáèòå è ãè ðàçìåñåòå. Çàãðåéòå îëèîòî â òèãàíà è ïîñëå èçïúðæåòå ãúáèòå âúòðå äîêàòî ñòàíàò õðóïêàâè. Èç÷èñòåòå òèãàíà è èçïúðæåòå áàìáóêà è ìîðêîâèòå, äîáàâåòå ïîäïðàâêèòå, ðàçáúðêàéòå äîáðå. Ñëîæåòå ãúáèòå è ñîñà.
Òîâà áåøå çà äíåñ. Äî íîâè ñðåùè!
|