Ìîæå áè ïúðâîòî íåùî , êîåòî âïå÷àòëÿâà âñåêè íîâîäîøúë ÷óæäåíåö â Êèòàé, å òåðìîñúò èëè áóðêàíúò ñ ÷àé, êîéòî ïî÷òè âñåêè êèòàåö íîñè ñúñ ñåáå ñè. ×àÿò å íåèçìåíåí ñïúòíèê íà êèòàéöèòå, êàêòî ïðåç ñòóäåíàòà çèìà, òàêà è ïðåç ãîðåùîòî ëÿòî.
×àÿò èìà äúëãà èñòîðèÿ, ñâúðçàíà ñ èñòîðè÷åñêè ñúáèòèÿ è ïðîìåíè, ñ äðåâíàòà êóëòóðà è òðàäèöèè, ñ ìíîæåñòâî ëåãåíäè.
Åäíà îò òÿõ ãëàñè, ÷å îñíîâàòåëÿò íà áóäèçìà Áîäõèäõàðàìà äîøúë â Êèòàé , çà äà ðàçïðîñòðàíÿâà ñâîåòî ó÷åíèå.  ïëàíèíàòà Ñóíøàí ,òîé îñíîâàâà ìàíàñòèðà Øàîëèí, êîéòî ïî-êúñíî ïðèäîáèâà ñâåòîâíà èçâåñòíîñò. Çà äà ïîëó÷è ïðîñâåòëåíèå, òîé ðåøèë äà íå ñïè è îòðÿçàë êëåïà÷èòå ñè . Õâúðëèë ãè íà çåìÿòà, à îò òÿõ ïîíèêíàëè ëèñòà , êîèòî Áîäõèäõàðàìà èçÿë , è ïî÷óâñòâàë áîäðîñò è ïðèëèâ íà ñèëè. Ïîâå÷å íå ìó ñå ñïÿëî. Òàêà ìîíàñèòå çàïî÷âàò äà îòãëåæäàò òîâà ÷óäåñíî ðàñòåíèå , à êèòàéöèòå çàïî÷âàò äà ñå íàñëàæäàâàò íà òàçè âåëèêîëåïíà íàïèòêà, êîÿòî íàðè÷àò ÷àé. Òîâà, ðàçáèðà ñå å ñàìî ëåãåíäà.
Âñúùíîñò ,÷àÿò â Êèòàé èìà ïî-äðåâíà èñòîðèÿ.  ïðîäúëæåíèå íà äâå õèëÿäè ãîäèíè, õîðàòà íå ñàìî ïèÿò ÷àé, íî è âëàãàò â òàçè öåðåìîíèÿ îñîáåí ôèëîñîôñêè ñìèñúë. Ïúðâîíà÷àëíî ÷àÿò å áèë èçïîëçâàí â êà÷åñòâîòî ñè íà áèëêà, ëåêàðñòâåíî ðàñòåíèå ñ ìíîãîáðîéíè öåëåáíè ñâîéñòâà.
Õîðàòà çàáåëÿçàëè, ÷å òîé èìà òîíèçèðàùî è óêðåïâàùî äåéñòâèå, è ïîäïîìàãà èçõâúðëÿíåòî íà òîêñèíèòå îò îðãàíèçìà. Ïîñòåïåííî , îò ëåêàðñòâî, ÷àÿò ñå ïðåâúðíàë çà êèòàéöèòå â íåîáõîäèìà åæåäíåâíà íàïèòêà. Òå çàïî÷íàëè äà ïðèäàâàò ïî-äúëáîê ñìèñúë íà ïèåíåòî íà ÷àé. Îòãëåæäàíåòî, îáðàáîòêàòà íà ÷àÿ, ñïåöèàëíàòà ÷àéíà ïîñóäà, îñîáåíàòà öåðåìîíèÿ, è äàæå ïîåçèÿòà , ïîñâåòåíà íà ÷àÿ, ñà ñôîðìèðàëè áîãàòà è ñâîåîáðàçíà ÷àéíà êóëòóðà â Êèòàé.
Ñ íàðàñòâàíòî íà ïîïóëÿðíîñòòà íà ÷àÿ, ïðåç âåêîâåòå ñå ðàçâèâà è ÷àéíîòî ïðîèçâîäñòâî.  ïðîâèíöèÿ Ñú÷óàí ñå ïîÿâÿâà ïúðâèÿò ÷àåí ïàçàð â Êèòàé.Îïèñàíèåòî ìó ñå ñðåùà â äîêóìåíò îò 59 ã. ïð.í.å., êúäåòî ñå ñïîìåíàâà, ÷å òîé å ñêúïà è öåííà ñòîêà. Ïðåäè 30 ãîä. â ïðîâèíöèÿ Õóíàí ïðè àðõåîëîãè÷åñêè ðàçêîïêè íà äðåâíà ãðîáíèöà, å îòêðèòî èçîáðàæåíèå íà ñâåòñêè äàìè îò äèíàñòèÿ Õàí(ïîãðåáåíèå îò 163 ã. äî í.å.), ïèåùè ÷àé.  íà÷àëîòî , ÷àé å ïèåëà ñàìî àðèñòîêðàöèÿòà, òúé êàòî ñå å ñ÷èòàëî, ÷å òîâà å ìîäíî çàíèìàíèå çà çíàòíèòå. Åäâà ïî âðåìå íà äèíàñòèÿ Òàí (618-907 îò í.å.), òàçè íàïèòêà ñòàâà îáùîäîñòúïíà.×àéíèòå ïàçàðè è ÷àéíèòå çàâåäåíèÿ áúðçî ñå ðàçïðîñòðàíÿâàò èç öÿë Êèòàé. Ïðåç 783 ã. ïðàâèòåëñòâîòî âúâåæäà äàíúöè âúðõó ÷àÿ, è ïî òîçè íà÷èí, ÷àÿò ñå ïðåâðúùà âúâ âàæåí èçòî÷íèê íà äîõîäè çà äúðæàâíàòà õàçíà.
Èìåííî ïî âðåìå íà äèíàñòèÿòà Òàí, ÷àÿò çàïî÷âà äà ñå ðàçïðîñòðàíÿâà ïî öåëèÿ ñâÿò. Îòíà÷àëî âúâ Âèåòíàì, ßïîíèÿ è Êîðåÿ, à ïîñëå ïî Âåëèêèÿ ïúò íà êîïðèíàòà ïðîíèêâà â Ñðåäíà Àçèÿ è êðàéáðåæèåòî íà Ñðåäèçåìíî ìîðå.
 Åâðîïà, ÷àÿò ñå ïîÿâÿâà ìàëêî ïî-êúñíî. Çà ïðúâ ïúò å ñïîìåíàò îò âåíåöèàíñêèÿ ïèñàòåë Äæîâàíè Áàòèñòà Ðàìóñèî. Ïðåç 1559 ã. åäèí òúðãîâåö îò Èðàí ìó ðàçêàçâà çà ñâîåòî ïúòåøåñòâèå äî Êèòàé, à ñúùî è íÿêîëêî èñòîðèè çà ÷àÿ, êîèòî Ðàìóñèî âêëþ÷âà â ñâîÿòà êíèãà. Ðàçáèðà ñå, ÷àÿò íå ìîæåë äà íå ïðèâëå÷å âíèìàíèåòî íà âåíåöèàíöèòå .Âñåêè èñêàë äà îïèòà ÷óäåñíàòà íàïèòêà. Ïðåç 1607 ã. õîëàíäñêè òúðãîâöè äîíàñÿò ÷àé â Åâðîïà, à ïðåç 1644 ã., àíãëè÷àíèòå îñíîâàâàò ïúðâàòà ÷óæäåñòðàííà ÷àåíà êîìïàíèÿ â êèòàéñêàòà ïðîâèíöèÿ Ôóöçèÿí. Ñëå ä òîâà â òúðãîâèÿòà ñ ÷àé ñå âêëþ÷âàòØâåöèÿ, Äàíèÿ, Ôðàíöèÿ, Èñïàíèÿ, Ãåðìàíèÿ è äð. Ïîñòåïåííî ÷àÿò íàâëèçà â æèâîòà è áèòà íà åâðîïåéöèòå.
Ñåãà è â Êèòàé , è â ñâåòà, ÷àÿò å íåçàìåíèìà è âàæíà ÷àñò îò ÷îâåøêàòà öèâèëèçàöèÿ. Ñúâðåìåííèÿò êèòàéñêè ïèñàòåë Ëàî Øú â ñâîÿòà çíàìåíèòà äðàìà "×àéíàòà" îòðàçÿâà âàæíàòà ðîëÿ íà ÷àéíèòå ïðåç ðàçëè÷íèòå åïîõè îò ðàçâèòèåòî íà êèòàéñêîòî îáùåñòâî.
|