Çäðàâåéòå, ñêúïè ñëóøàòåëè! Àç ñúì Òåÿ è ñå ðàäâàì, ÷å äíåñ ïàê ñìå çàåäíî "Ó äîìà"!
Ïðåäèøíèÿ ïúò ñè ãîâîðèõìå çà ïîëåçíèÿ åôåêò íà êèòàéñêàòà êóõíÿ, ìàëêî ïî-ðàíî çà êèòàéñêèÿ àëêîõîë è çà åòèêåòà, ñâúðçàí ñ íåãî. Êàòî ïðîäúëæåíèå íà òåçè äâå òåìè, äíåñ ùå ñè ãîâîðèì çà êèòàéñêèÿ åòèêåò íà õðàíåíåòî.
Ñèãóðíà ñúì, ÷å âñè÷êè âèå âå÷å èìàòå ÿñíà ïðåäñòàâà, êàê ñå õðàíÿò êèòàéöèòå è íÿêîè îò âàñ ìîæå áè ÷åñòî õîäÿò íà êèòàéñêè ðåñòîðàíòè â Áúëãàðèÿ èëè ïúê äàæå ñà ùàñòèåòî äà ïîñåòÿò Êèòàé è äà âèäÿò íà ìÿñòî â íàé-îðèãèíàëíèÿ ñè âèä, êàê ïðîòè÷à åäíî êèòàéñêî ÿäåíå. Íå çíàì, äàëè ñòå ñå çàìèñëÿëè, ÷å êàêòî íèå, åâðîïåéöèòå, èìàìå îïðåäåëåíè ïðàâèëà, êîèòî ñïàçâàìå ïðè ÿäåíå, òîâà âàæè è çà êèòàéöèòå è íå å çëå äà ñìå çàïîçíàòè ñ òåçè ïðàâèëà, çà äà ïîêàæåì íà êèòàéñêèòå íè ïðèÿòåëè è ãîñòè, ÷å ïîçíàâàìå è óâàæàâàìå è òÿõíèòå òðàäèöèè. Ðàçáèðà ñå, îùå âåäíúæ âè ïîæåëàâàì äà èìàòå âúçìîæíîñòòà äà ïîñåòèòå Êèòàé è äà ñå íàñëàäèòå íà èñòèíñêà ïðåêðàñíà êèòàéñêà êóõíÿ.
Êàêòî âå÷å âñè÷êè çíàåòå, êèòàéöèòå âèíàãè ñåðâèðàò íà ìàñàòà ïîíå íÿêîëêî ðàçëè÷íè ÿñòèÿ, êàòî èäåÿòà å òå âçàèìíî äà ñå äîïúëâàò êàòî âêóñ è êàòî åôåêò âúðõó îðãàíèçìà.  äîìà ñè òå ïðåäïî÷èòàò äà ãîòâÿò ïî-ìàëêî ìåñíè ÿñòèÿ, êàòî ìåñîòî å ïî-ñêîðî ñúïúòñòâàù ïðîäóêò, à íå ãëàâåí.
Àêî ñå ÿäå â äîìà, ïðåä âñåêè ñòîè êóïè÷êà îðèç. À àêî ñå ÿäå â ðåñòîðàíò, îðèçúò êàòî ïðàâèëî ñå ñåðâèðà íàêðàÿ è å æåëàòåëíî äà íå ñå ÿäå ìíîãî îò íåãî, èíà÷å òîâà îçíà÷àâà, ÷å äîìàêèíúò íå å îñèãóðèë äîñòàòú÷íî õðàíà íà ãîñòèòå ñè. Äðóãàòà ñêîáà, êîÿòî òðÿáâà äà îòâîðÿ òóê, å ÷å øèðîêî ðàçïðîñòðàíåíèÿ ïî êèòàéñêèòå ðåñòîðàíòè â Áúëãàðèÿ ïúðæåí îðèç, òóê å íåïîçíàò è åâåíòóàëíî ñå ñðåùà ñàìî â íÿêîè þæíè ïðîâèíöèè. Ìåæäóâïðî÷åì, íå å çàäúëæèòåëíî âèíàãè äà ñå ÿäå îðèç – îñîáåíî â ðåñòîðàíò òîé ìîæå äà áúäå çàìåñòåí îò ïúðæåíè ìàêàðîíè îò ðàçëè÷åí âèä èëè îñîáåíè âèäîâå ïèòêè, íÿìàùè íèùî îáùî ñ íàøèÿ õëÿá.
Äðóãàòà ãëàâíà îñîáåíîñò íà îáùèÿ âèä õðàíåíå íà êèòàéöèòå å ñóïàòà, êîÿòî ñå ñåðâèðà èçêëþ÷èòåëíî ïîñëåäíà. Îáèêíîâåíî, òÿ å äîñòà äàëå÷å îò íàøèòå ïðåäñòàâè çà ñóïà èëè áóëüîí, òúé êàòî ñå ãîòâè çà ìíîãî êðàòêî âðåìå è ñðàâíèòåëíî ëåêà è ñå ïèå ïî-ñêîðî çà äîïúëâàíå íà ÷óâñòâîòî çà çàñèùàíå, êàêòî è çà ñïîìàãàíå íà õðàíîñìèëàíåòî. Çàòîâà òÿ íå ñå ïèå è ïúðâà, çà äà íå çàñèòè ÷îâåê ïðåäâàðèòåëíî. Òóê òðÿáâà äà îòáåëåæà, ÷å ñúâñåì îòäåëíà ðàçíîâèäíîñò íà êèòàéñêàòà êóõíÿ ñà ò.íàð. êàøè, êîèòî íèå ìîæåì äà ïðèåìåì ïî-ñêîðî çà ãúñòè ñóïè. Òåçè êàøè êàòî ïðàâèëî íå ìîãàò äà ñå ÿâÿò çàìåñòíèöè íà ñóïàòà, òúé êàòî ñà ìíîãî ïî-õðàíèòåëíè. Êèòàéöèòå îáè÷àò äà ñú÷åòàâàò êàøèòå íå ñ îðèç, à ñ íÿêàêúâ âèä òåñòåíî èçäåëèå êàòî õëåá÷å íà ïàðà ìàíòîó è äð. è ìîæå äà äîáàâÿò è íÿêîè äðóãî ÿñòèå, íî íå ìíîãî.
Äðóãàòà îñîáåíîñò å, ÷å íåùàòà, êîèòî íèå îïðåäåëÿìå êàòî ïðåäÿñòèÿ, òàì ñå ñåðâèâàò çàåäíî ñ âñè÷êè îñòàíàëè ÿñòèÿ. Òîâà ñå îòíàñÿ è äî äåñåðòèòå, êàòî âå÷å å ïî ïðåäïî÷èòàíèå íà êëèåíòà äà êàæå ñëàäêèòå íåùà äà áúäàò ñåðâèðàíè ïî-êúñíî. Íî, êàòî öÿëî, íà êèòàéñêàòà òðàïåçà ïðèñúñòâàò íàâåäíúæ âñè÷êè âêóñîâå.
Íåçàâèñèìî, êúäå ñòå ïîêàíåí îò êèòàéöè – â äîìà èì èëè íà ðåñòîðàíò, òå ñå ÷óâñòâàò àáñîëþòíî çàäúëæåíè äà ïðèãîòâÿò ìíîãî ÿñòèÿ, êàêòî íèå êàçâàìå, öåëè òîíîâå õðàíà. Òàêà ÷å ãî èìàéòå íàïðåäâèä, çàùîòî òðÿáâà çàäúëæèòåëíî äà îïèòàòå îò âñÿêî ÿñòèå è äà äà êàæåòå, ÷å å âêóñíî, êàêòî è äà ïðîÿâÿâàòå äîáúð àïåòèò, èíà÷å ùå ñå ñìåòíå çà íåóâàæåíèå êúì äîìàêèíà. Äàæå è äà ñà ñåðâèâàðíè ïî-åêçîòè÷íè õðàíè, îïèòàéòå ïîíå ìàëêî, áåç ïðåäóáåæäåíèÿ – ïúê ìîæå è äà âè õàðåñà.
Äðóãèÿò ïðîáëåì, êîéòî ìîæå äà ñå ïîëó÷è, êîãàòî âè êàíÿò, å äà ñåðâèðàò íåùà, êîèòî ïî ïðèíöèï íèêîãà íå ÿäåòå, êàòî ëþòî, çåëåíè ïîäïðàâêè, äîóôó è äð. Òóê òðÿáâà äà ïîäõîäèòå ñïîðåä ñèòóàöèÿòà. Àêî äîìàêèíúò âè å áëèçúê ïðèÿòåë, íàïðàâî ãî ïðåäóïðåäåòå, çà äà èçáåãíåòå íåëîâêîòî ïîëîæåíèå. Àêî å ïî-îôèöèàëíà ñðåùà, ïðåöåíåòå, äî êàêâà ñòåïåí âàøèòå õðàíèòåëíè íàâèöè íÿìà äà ìîãàò äà ïðèåìàò ïðåäëîæåíàòà õðàíà. Çàùîòî, âñå ïàê òðÿáâà äà èìàìå âïðåäâèä, ÷å íà ìàñàòà ùå ñå ñåðâèâàò íàé-ðàçëè÷íè ÿñòèÿ è âåðîÿòíîñòòà âñè÷êè äà íå ñúâïàäàò ñ âàøèÿ âêóñ, íå å òîëêîâà ãîëÿìà.
Ëè÷íî àç îáèêíîâåíî ïðåäóïðåæäàâàì íà ìàñàòà çà òîâà, êîåòî íå ÿì, íî âèíàãè êàçâàì, ÷å íåêà ñàìî â åäíà ÷àñò îò ÿñòèÿòà äà íå ñå ñëàãàò íåùàòà, êîèòî íå ÿì, çà äà íå îãðàíè÷àâàì îñòàíàëèòå. Îñâåí òîâà, ñàìèòå ñåðâèòüîðè ïèòàò çà íåùà, êîèòî êëèåíòèòå íå èñêàò äà ñå äîáàâÿò â ÿäåíåòà.
Çà äà çàâúðøèì ñ åòèêåòà, ñâúðçàí ñ ïðåäâàðèòåëíàòà íàãëàñà è åòàï ïðåäè ÿäåíåòî, äà êàæà íåùî è çà ñàìîòî ïîðú÷âàíå. Òóê îòíîâî òðÿáâà äà äåéñòâàìå ñïîðåä ñèòóàöèÿòà. Àêî ñìå ïîêàíåíè íà ãîñòè, ðàçáèðà ñå, ùå ïðèåìåì âñè÷êî, êîåòî íè ïîäíåñàò. Àêî ñìå ïîêàíåíè îò áëèçúê ïðèÿòåë, òîé ùå íè ïîêàíè ó÷òèâî äà ñè èçáåðåì íåùî îò ìåíþòî. Èçáîðúò íè, ðàçáèðà ñå, òðÿáâà äà ñå ñúãëàñóâà ñ òîçè íà îñòàíàëèòå, çà äà íÿìà ìíîãî åäíîòèïíè õðàíè, òúé êàòî âñè÷êè ÿäàò îò âñè÷êî íà ìàñàòà. Ïðè ïî-îôèöèàëíè ñëó÷àè, òðÿáâà äà ñå îñòàâè äîìàêèíà äà èçáåðå, êàòî åâåíòóàëíî ìîæå äà ìó ïîäñêàæåòå, êàêâî áèõòå èñêàëè äà ÿäåòå èëè íàïðàâî äà ãî îñòàâèòå ñàì äà ðåøè. Àêî âèå êàíèòå, íî íå ñòå ìíîãî äîáðå çàïîçíàò ñ ïðèíöèïà íà ñú÷åòàâàíå íà ÿñòèÿòà, å äîáðå äà ïîìîëèòå êèòàéñêèÿ âè ïðèÿòåë äà âè ïîìîãíå.
Äíåñ ùå ñïðåì äîòóê, à ñëåäâàùèÿ ïúò ùå ïðîäúëæèì ñ òåìàòà. Íàäÿâàì ñå äà âè å èíòåðåñíà è ïîëåçíà!
Àç, Òåÿ, âè æåëàÿ ìíîãî õóáàâî íàñòðîåíèå è ÷óäåñíè ïðîëåòíè äíè! Äî ñêîðî!
|