• Ð Ð°Ð´Ð¸Ð¾ Китай за чужбина• Ð Ð°Ð´Ð¸Ð¾ Китай за чужбина
China Radio International
Íîâèíè îò
     ñòðàíàòà
Íîâèíè ïî ñâåòà
Èêîíîìèêà
Êóëòóðà
Íàóêà è Òåõíîëîãèè
Ñïîðò
Äðóãè
[Ñïîðòåí ñâÿò]
   -- Íîâèíè
   -- Àòëåòè
[Ñîöèàëåí æèâîò]
   -- Àêöåíòè íà ñåäìèöàòà
   -- Ñîöèàëíà èíôîðìàöèÿ
[Ïîãëåä êúì ñöåíàòà]
[Ñèíîâå è äúùåðè íà âåëèê Êèòàé]
   -- Ñèíîâå è äúùåðè íà âåëèê Êèòàé
[Çàáàâíè ìèíóòè]
   -- Çàáàâíè ìèíóòè
[Àðõèâ]
    -- Ñëóøàéòå Âåé
    --  Ïîãëåä êúì ñöåíàòà 
    -- Ñïîðò
    -- Ó äîìà
    --
Ïåêèí 2008
    -- Íà ôîêóñ
    -- 300 ñåêóíäè ñ Âåëèí
[Êàëåéäîñêîï]
[Õîíêîíã è Ìàêàî]
    -- Õîíêîíã è Ìàêàî
(GMT+08:00) 2006-01-19 18:55:00    
Êèòàéñêîòî ñìåòàëî

cri

Çäðàâåéòå, óâàæàåìè ñëóøàòåëè! Àç ñúì Òåÿ è ñå ðàäâàì, ÷å äíåñ ïàê ñìå çàåäíî "Ó äîìà"!

Íàñêîðî ðàçãîâàðÿõ ñ áúëãàðèí, êîéòî ìè ðàçêàçà, ÷å ïî ñëó÷àéíîñò â äîìà ñè íàìåðèë äåòñêî ñìåòàëî è çà èçíåíàäà ñå îêàçàëî, ÷å íèêîé â ñåìåéñòâîòî ìó íå çíàå, êàê òî ñå ïîëçâà. Äîêàòî â Êèòàé, ó÷åíåòî íà ñìÿòàíå íà ñìåòàëî âëèçà â ó÷èëèùíèòå ïðîãðàìè è ìîæå äà ñå âèäè âúâ ôèíàíñîâè ó÷ðåæäåíèÿ, ìàãàçèíè, õîòåëè, íàðåä ñ íàé-ñúâðåìåííè êîìïþòðè è äðóãè èç÷èñëèòåëíè óðåäè. Òîé ìîæå äà ñå âèäè è â óëè÷íè ìàãàçèíè, êúäåòî íÿìà äðóãè ïîìàãàëà çà ñìÿòàíå, êàêòî è å ïîäõîäÿùî çà ñëåïè õîðà. Òî å åäèíñòâåíèÿ íà÷èí çà ñìÿòàíå â ïî-áåäíè ðàéîíè. Íÿêîè âúçðàñòíè õîðà ãî ïðåäïî÷èòàò ïðåä âñÿêàêâà åëåêòðîíèêà, çàùîòî âèçóàëíàòà èì ïàìåò íà ðåçóëòàòà íà ñìåòàëîòî å ïî-äîáðà ñïðÿìî íÿêàêâè öèôðè íà åêðàí. Îñâåí òîâà, ñàìèÿò íà÷èí íà ïðåõâúðëÿíå íà çúðíàòà íà ñìåòàëîòî ïðè ñìÿòàíå íà ãîëÿìî êîëè÷åñòâî ÷èñëà çà ìíîãî å ïî-óäîáåí, îòêîëêîòî óïîòðåáàòà íà êëàâèàòóðà.

Îñâåí òîâà, â Êèòàé, â ñïåöèàëíîñòèòå, ñâúðçàíè ñ ôèíàíñè, èìà çàäúëæèòåëåí äúðæàâåí èçïèò ïî óïîòðåáà íà ñìåòàëî, êàòî äàæå èìà è ðàçëè÷íè íèâà íà âëàäååíå, çà êîåòî ñå èçäàâà ñåðòèôèêàò.

 ñâåòîâíèòå åçèöè çà ñìåòàëî ñå èçïîëçâà ãðúöêàòà äóìà 'àáàêñ', êîåòî áóêâàëíî çíà÷è 'èç÷èñëèòåëíà äúñêà'. Ñàìàòà äóìà êàëêóëèðàíå (ò.å. 'èç÷èñëÿâàíå') èäâà îò ëàòèíñêàòà äóìà 'êàëêóëóñ', ò.å. 'çúðíî, êðúãëî êàìú÷å'. Íî âñúùíîñò êèòàéöèòå ïúðâè èçîáðåòÿâàò ñìåòàëîòî è âïîñëåäñòâèå, êèòàéñêèÿò 'ñóàíïàí' å íàðå÷åí è "ïúðâèÿ êîìïþòúð", òúé êàòî å èçïîëçâàí çà ìàòåìàòè÷åñêè ìîäåë ïðè èçîáðåòÿâàíåòî íà ðàííèòå åëåêòðîííè êîìïþòðè. Ìåæäóâïðî÷åì, ñìåòàëîòî íå å åêâèâàëåíò íà äíåøíàòà äóìàòà "êàëêóëàòîð", à å ïî-ñêîðî ìåõàíè÷åí ïîìîùíèê â ñìÿòàíåòî, ïîçâîëÿâàù äà âèçóàëèçèðàìå îòäåëíè ñòúïêè íà ïî-ñëîæåí èç÷èñëèòåëåí ïðîöåñ.  òàçè âðúçêà, òî ñå ïðåïîðú÷âà çà çàó÷àâàíå íà òàáëèöèòå çà óìíîæåíèå, êîåòî ïî ïðèíöèï å òðóäíà çàäà÷à çà ìàëêèòå ó÷åíèöè. Ñúùî òàêà, èçïîëçâàíåòî íà ñìåòàëî êàòî öÿëî çàñèëâà ìàòåìàòè÷åñêèòå ñïîñîáíîñòè íà ó÷åíèöèòå, êîåòî å ïðè÷èíàòà íà ìåñòà â Êèòàé òî äà ñå ïðåïîäàâà îùå â äåòñêèòå ãðàäèíè.

Êèòàéñêîòî ñìåòàëî ìîæå äà ñå èçïîëçâà çà îñíîâíèòå ìàòåìàòè÷åñêè ôóíêöèè: ñúáèðàíå, èçâàæäàíå, óìíîæåíèå è äåëåíèå, êàêòî è çà íÿêîè ïî-ñëîæíè çàäà÷è, ñâúðçàíè ñ äðîáè è êîðåí êâàäðàòåí.

Ñïîðåä ëåãåíäàòà, ñìåòàëîòî è ñàìàòà ìàòåìàòèêà ñà èçîáðåòåíè îò ÷îâåê íà èìå Ëè Øîó, æèâÿë ïî âðåìåòî íà Æúëòèÿ èìïåðàòîð. Ïî òðàäèöèÿ, èçîáðåòÿâàíåòî íà ìíîãî îò åæåäíåâíèòå íåùà ñå ïðèñúæäàò ñïîðåä ëåãåíäèòå íà Æúëòèÿ èìïåðàòîð, âêëþ÷èòåëíî ðèáîëîâñòâîòî è ëîâà, äðåõèòå è øàïêèòå, êîëèòå è êîðàáèòå è äð. Òîé çàáåëÿçàë, ÷å òîãàâàøíèòå íà÷èíè íà ñìÿòàíå è çàïèñâàíå íà ÷èñëà ÷ðåç âúçëîâî ïèñìî è ïðàâåíå íà ðåçêè âîäÿò äî ãîëÿìî îáúðêâàíå è íå ñà òî÷íè.

Åäèí äåí, Ëè Øîó, êîéòî ñëóæèë â äâîðåöà, îòèøúë äà ÿäå ïðàñêîâè. Ñëåä êàòî ñå íàÿë, ñåäíàë ïîä äúðâîòî äà ñè ïî÷èíå è ñå çàãëåäàë â ïðàñêîâåíèòå êîñòèëêè. Òîé ãè ñúáðàë, çàíåñúë íà èìïåðàòîðà è ìó ïðåäëîæèë äà ãè èçïîëçâàò çà îòáåëÿçâàíå íà ñóìè. Ëè Øîó áèë íàçíà÷åí çà êàçíà÷åé íà öàðñêàòà õàçíà. Ñ ðàçëè÷íè âèäîâå êîñòèëêè òîé îòáåëÿçâàë ðàçëè÷íè òèïîâå íåùà. Ïîñòåïåííî òîé ïðåìèíàë íà êàìú÷åòà, êîèòî çàïî÷íàë äà çàâúðçâà íà âðúçêà, çà äà íå ñå ãóáÿò. Íàé-íàêðàÿ, ñ ïîìîùòà íà äðóãè òðèìà ìúäðåöè, èçìèñëèë ñìåòàëîòî è íà÷èíèòå çà çàïèñâàíå íà ÷èñëà.

Ïîðàäè ïðîñòèÿ íà÷èí íà ñìÿòàíå, äàæå è íåîáðàçîâàíèòå õîðà ìîãàò äà ïîëçâàò ñìåòàëî è äîñåãà â ñåëàòà â Êèòàé ñå èçïîëçâàò ÷èñëàòà, èçìèñëåíè îò Ëè Øîó, êîèòî ñà ðàçëè÷íè îò êèòàéñêèòå éåðîãëèôè.

Ñìåòàëîòî â Êèòàé ïðåòúðïÿâà ãîëåìè ïðîìåíè â õîäà íà èñòîðèÿòà, äîêàòî ñå ñòèãíå äî äíåøíèÿ ìó âèä, îôîðìèë ñå ïðåç äèíàñòèÿ Þàí (Õ²²²-Õ²V â.). Êèòàéñêîòî ñìåòàëî å èçðàáîòåíî îò òâúðä ñîðò äúðâî èëè äðóã òâúðä ìàòåðèàë, âêë. è íåôðèò. Òî ïðåäñòàâëÿâà õîðèçîíòàëíà äúñêà, ðàçäåëåíà íà 2, íà êîÿòî íà âåðòèêàëíè ïðú÷èöè ñà íàíèçàíè ñâîáîäíî ïëúçãàùè ñå çúðíà, êàòî èìà ïî 5 çúðíà îòäîëó è ïî 2 îòãîðå. Ãîðíèòå çúðíà èìà ñòîéíîñò 5, à äîëíèòå – 1. Ïðè ñúáèðàíå, çúðíàòà îò äâåòå ïîëîâèíêè ñå ïðåìåñòâàò â ïîñîêà ðàçäåëÿùàòà ãè ëèíèÿ, à ïðè èçâàæäàíå – îáðàòíî. Àêî ñå ñìÿòàò äðîáíè ÷èñëà, äâåòå íàé-êðàéíè êîëîíè îò äÿñíî ñå îòäåëÿò çà ÷èñëàòà ñëåä äðîáíèÿ çíàê. Íàé-ìàëêèòå ÷èñëà ñà îò äÿñíî è ðåçóëòàòúò ñå ÷åòå îò ëÿâî íà äÿñíî.

Ñ âðåìåòî, ñìåòàëîòî ñòèãà è äî Êîðåÿ è ßïîíèÿ, êúäåòî ñå ìîäèôèöèðà è ñúùî äî äåí äíåøåí å íà ãîëÿìà ïî÷èò.  Åâðîïà óïîòðåáàòà ìó çàìèðà êúì ÕV²²² â.

Äíåñ â Èíòåðíåò ìîãàò äà ñå íàìåðÿò ìíîãî íàãëåäíè ïîìàãàëà çà óïîòðåáà íà ñìÿòàëî, íî, ðàçáèðà ñå, àêî èñêàìå äà ïîñòèãíåì ëîâêîñò è áúðçèíà â ñìÿòàíåòî, òðÿáâà äà ñå èçïîëçâà èñòèíñêî ñìåòàëî.

Ñåãà, îñâåí ïðàêòè÷åñêàòà óïîòðåáà íà ñìåòàëîòî â Êèòàé, òî ïðåäñòàâëÿâà è èçèñêàí ïîäàðúê, îñîáåíî àêî å èçðàáîòåíî îò âèñîêîêà÷åñòâåíè ìàòåðèàëè. Ñúùî òàêà, â ïî-ìàëêè ðàçìåðè, òî ñå ïðåäëàãà è êàòî òóðèñòè÷åñêè ñóâåíèð.

Ñ òîâà çàâúðøâàìå äíåøíàòà ðóáðèêà. Íàäÿâàì ñå äà âè å áèëî èíòåðåñíî, à ìîæå áè íÿêîè ùå îïèòàò îòíîâî äà ñìÿòàò íà ñìåòàëî.

Òîâà áåøå çà äíåñ. Àç, Òåÿ, âè æåëàÿ âñè÷êî íàé-äîáðî! Äî íîâè ñðåùè!