Çäðàâåéòå, óâàæàåìè ñëóøàòåëè! Àç ñúì Òåÿ è äíåñ ïàê ñìå çàåäíî "Ó äîìà".
Çà èçáîðà íà äíåøíàòà òåìà ìå ïîäòèêíà èçêëþ÷èòåëíî ìèëîòî è èíòåðåñíî ïèñìî íà íàøèÿ ñëóøàòåë Öâåòåëèí îò ãð.Ëÿñêîâåö.  íåãî òîé çàãàòâà ìíîãî ëþáîïèòíè àñïåêòè íà êèòàéñêàòà êóëòóðà, êîèòî ùå ðàçãëåäàìå è â äðóãè ðóáðèêè.
Äíåñ ùå ñè ãîâîðèì çà èñòîðèÿòà íà àðîìàòíèòå ïðú÷èöè, êîèòî âå÷å ñå ïðåäëàãàò â èçîáèëèå êàòî ìèðèñ è ôîðìà è íà áúëãàðñêèÿ ïàçàð.
Àðîìàòíèòå ïðú÷èöè â Äàëå÷íèÿ Èçòîê ñå ñâúðçâàò íåðàçðèâíî ñ èñòîðèÿòà íà Áóäèçìà. Îò ðîäèíàòà íà çàðàæäàíåòî íà ó÷åíèåòî, àðîìàòíèòå ñóáñòàíöèè, çàåäíî ñ èçîáðàæåíèÿòà íà Áóäà è áóäèñòêèòå ñóòðè è êàíîíè ñå ðàçïðîñòðàíÿâàò â îêîëíèòå ñòðàíè. Òå èãðàÿò íåçàìåíèìà ðîëÿ â áóäèñòêèòå ðèòóàëè è öåðåìîíèè, êàòî ñå ïðèåìàò, ÷å ïðå÷èñòâàò âñè÷êî íàîêîëî è ïðèäàâàò îùå ïî-ãîëÿìà êðàñîòà íà õðàìîâåòå è äåéñòâèÿòà.
Äíåñ, ïðú÷èöè ñå ïàëÿò â õðàìîâåòå íà ðàçëè÷íèòå ó÷åíèÿ â Èçòî÷íà Àçèÿ èëè ïðåä îëòàðèòå íà ïðåäöèòå è áîæåñòâàòà. Õîðàòà, êîèòî ïîñåùàâàò òåçè ñòðàíè, îñòàâàò ñ îñîáåíî âïå÷àòëåíèå îò õðàìîâåòå, â êîèòî âèíàãè ñå íîñÿò êúëáà íàñèòåí àðîìàòåí äèì. Ïðú÷èöèòå ñå ïîñòàâÿò â ñïåöèàëíè áðîíçîâè óðíè ñ îñîáåíà ôîðìà èëè â ñàíäú÷åòà ñ ïÿñúê.
Ðåëèãèîçíèòå ó÷åíèÿ ïðèäàâàò íà ïðú÷èöèòå çíà÷åíèåòî çà ìîñò çà îáùóâàíå ñ áîæåñòâàòà èëè äóõîâåòå, êàòî ñå êàçâà, ÷å äèìúò íà ïðú÷èöàòà ïðàâè ìèñëèòå íà ìîëåùèÿ ñå ïðîçðà÷íè è áîæåñòâîòî ìîæå äà âèäè, äîêîëêî ÷îâåê å èñêðåí. Ñúùî òàêà, ïî íàé-äðåâíèòå âÿðâàíèÿ, îãúíÿò ïðîãîíâà ëîøîòî è ïðèâëè÷à äîáðèòå ñèëè. Òàêà, äèìúò íà ïðú÷èöàòà ñå ïðåâðúùà â ïðàòåíèê çà ìîëèòâèòå íà õîðàòà äî áîæåñòâàòà íà Íåáåòî. Îòäåëíî, çíàåì, ÷å ïàëåíåòî íà àðîìàòíè ñóáñòàíöèè ñúñ ñèëíî âúçäåéñòâèå ñå èçïîëçâàò â ìíîãî åçîòåðè÷íè ðèòóàëè.
Áëàãîäàðåíèå íà ïðå÷èñòâàùèòå è ìåäèöèíñêèòå ñè ñâîéñòâà, àðîìàòíèòå ñóáñòàíöèè ñå ðàçïðîñòðàíÿâàò è èçâúí ñôåðàòà íà ðåëèãèîçíèòå äåéíîñòè. Îñîáåíî â Äàëå÷íèÿ Èçòîê, òå ñà ñâúðçàíè äúëáîêî ñ âñåêèäíåâíèÿ æèâîò. Òàêà, ñå ñìÿòà, ÷å èíäèöèéòå èìàëè íàâèê äà ïàëÿò ñàíäàëîâî äúðâî ïðåç ëÿòîòî çà äà ïðåìàõíàò óìîðàòà. Âïîñëåäñòâèå, ó÷åíèöèòå íà Ñàêèàìóíè – îñíîâàòåëÿ íà Áóäèçìà, çà äà ìîãàò äà ñå êîíöåíòðèðàò ïî-äîáðå è äà íå çàñïèâàò â æåãàòà, ïàëåëè ìàëêè öåïåíè÷êè ñàíäàëîâî äúðâî. Îò òîãàâà, áóäèñòêèòå ïîñëåäîâàòåëè çàïî÷íàëè äà ïàëÿò êëå÷êè îò àðîìàòíè âèäîâå äúðâåòà â ñïåöèàëíè ñúäîâå ïî âðåìå íà óðîöèòå.
 äðåâåí Êèòàé è ßïîíèÿ â òå÷åíèå íà ìíîãî ñòîëåòèÿ òå ñà áèëè ïðèâèëåãèÿ ñàìî íà âëàñòâàùèòå – ðàçëè÷íè àðîìàòíè ñóáñòàíöèè êàòî áîð, êåäúð, ëàâàíäóëà è öâåòÿ ñå ñìåñâàëè, êàòî ñå äîáàâÿëè è ñóøåíè êèòàéñêè ñëèâè èëè ìåä, çàâúðçâàëè ñå è ñå ïîñòàâÿëè â ñòàèòå. Ñúùî òàêà, íå áèëî ðÿäêîñò äà ñå çàøèâàò â ðúêàâèòå èëè â ïîäïëàòàòà íà äðåõèòå.
Ïîðàäè íàðàñòâàùîòî òúðñåíå è âèñîêàòà öåíà íà àðîìàíèòå ñóáñòàíöèè, êèòàéñêè òúðãîâöè ïðåêîñÿâàëè ïëàíèíè è ïóñòèíè ïî Êîïðèíåíèÿ ïúò çà äà ñå ñíàáäÿò ñúñ ñêúïîöåííèòå ñúñòàâêè. Èíòåðåñíîòî å, ÷å âúïðåêè ÷å ïî òåçè ïúòèùà âúðëóâàëè ìíîãî áàíäè, òå ñå ñòðàõóâàëè äà íàïàäàò òîâàðè ñ àðîìàòíè ñóáñòàíöèè.
Ñëåä âðåìå, êèòàéöèòå ñå íàó÷àâàò ñàìè äà èçâëè÷àò è ñúñòàâÿò àðîìàòíè âåùåñòâà. Íî ÷àê ïðåç äèíàñòèÿ Ìèí ñå äîñòèãà äî òåõíèêàòà çà èçðàáîòâàíå íà àðîìàòíè ïðú÷èöè, êîÿòî ñå ïðåíàñÿ îò Êèòàé â ñúñåäíèòå ñòðàíè. Òå ïðåäñòàâëÿâàò àðîìàòíè âåùåñòâà, ñìëÿíè íà ïðàõ, êîèòî ñå îôîðìÿò êàòî ïðú÷èöà, êîÿòî ãîðè ñàìà ñëåä êàòî âåäíúæ å çàïàëåíà. Òàçè ôîðìà ãè ïðàâè ïî-ëåñíî ïðåíîñèìè è ñúõðàíèìè, à è äîñòúïíè âå÷å çà âñè÷êè êëàñè. Òîãàâà è íàñòúïâà èñòèíñêè áóì â èçïîëçâàíåòî íà àðîìàòíè ïðú÷èöè.
Ðú÷íàòà íàïðàâà íà àðîìàòíè ïðú÷èöè å îòíîñèòåëíà ïðîñòà, íî èçèñêâà ãîëÿìî ìàéñòîðñòâî çà äà ìîæå äà ñå ïîñòèãíàò ðàâíîìåðíî ïîêðèòè è ãîðÿùè äîáðå ïðú÷èöè. Ïúðâî, ñíîï êëå÷êè îò áàìáóê èëè ñëàäúê îñìàíòóñ ñå ïîòàïÿò íà 2/3 âúâ âîäà. Ñëåä òîâà, ìàéñòîðúò ãè ðàçãðúùà êàòî âåòðèëî è ãè âúðãàëÿ â øèðîê ñúä ñ åñòåñòâåíî ïðèëåïâàù ïðàõ. Íàé-íàêðàÿ ñå ñëàãàò íà òðè ïúòè â àðîìàòåí ïðàõ. Òîçè ïðàõ íàé-÷åñòî å àðîìàòèçèðàí ñ îëèî îò ñàíäàëîâî äúðâî, âèä àðîìàòíî âå÷íîçåëåíî äúðâî îò òåçè øèðèíè, êàêòî è ìóñêàòîâî îëèî, äîïúëíèòåëíè ñúñòàâêè êàòî æåíøåí, êàíåëà, êàðàìôèë, êàêòî è ðàçëè÷íè õèìè÷åñêè àðîìàòèçàòîðè. Íàé-íàêðàÿ, ñëåä èçñóøàâàíåòî, åäèíèÿò êðàé, çà êîéòî ñå õâàùà, ñå îöâåòÿâà â ÷åðâåíî.
Ìåæäóâïðî÷åì, êèòàéöèòå ñà è ïúðâèòå, êîèòî çàïî÷âàò äà ïðîèçâåæäàò àðîìàòíè ïðú÷èöè ôàáðè÷íî.
Ïðåç âåêîâåòå, òåõíèêèòå è ðåöåïòèòå íà ñìåñâàíå íà àðîìàòíè âåùåñòâà çà ïîñòèãàíå íà îïðåäåëåí åôåêò ñå ðàçâèâàò, êîåòî îïðåäåëÿ, ÷å è â íàøè äíè ïðîäóêòèòå íà îïðåäåëåíè çàíà÷ò÷èéñêè êúùè ñà ïî-èçâåñòíè îò äðóãèòå. Çàòîâà â öåíèòå ìîæå äà èìà ðàçëèêè äî 100 ïúòè, êîåòî è ùå âè íàñî÷è, êîè ïðú÷èöè ñà ïî-êà÷åñòâåíè è ïîëåçíè.
Òóê å ìÿñòîòî äà ïðåäóïðåäÿ çà åäíà îïàñíîñò, êîÿòî íàäàëè ìíîãî îò èçïîëçâàùèòå àðîìàòíè ïðú÷èöè ïðåäïîëàãàò. Çà ìíîãî ïàçàðè å õàðàêòåðíî ïðèñúñòâèåòî íà ïðîäóêòè íà íåäîáðîñúâåñòíè òúðãîâöè, êîèòî èçïîëçâàò âðåäíè çàìåñòèòåëè. Ùî ñå îòíàñÿ äî ïðú÷èöèòå, â ïîñëåäíèòå ãîäèíè ñå îòêðè, ÷å ïðè èçïîëçâàíåòî íà ëîøè ïðîäóêòè, â äèì ñ ãîëÿìà êîíöåíòðàöèÿ, êàêòî ñå ïîëó÷àâà ïî âðåìå íà ìàñîâè ïðàçíèöè è ÷åñòâàíèÿ, ñà îòêðèòè êàíöåðîãåííè ñúñòàâêè.
Äðóãîòî, íà êîåòî òðÿáâà äà îáðúùàìå âíèìàíèå ïðè óïîòðåáàòà íà ïðú÷èöè, å ïîæàðíàòà áåçîïàñíîñò. Ñàìî êàòî ôàêò ùå ñïîìåíà, ÷å â íÿêîè äúðæàâè çàñòðàõîâàòåëèòå èìàò îñîáåíè êëàçóè â äîãîâîðèòå, êîèòî ñå îòíàñÿò çà ðåëèãèîçíè îáåêòè, êúäåòî ñå ïàëÿò àðîìàòíè ïðú÷èöè.
È íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî, ïðè íÿêîè õîðà äèìúò íà ïðú÷èöèòå ìîæå äà ïðåäèçâèêà äèõàòåëíè ïðîáëåìè èëè àëåðãè÷íà ðåàêöèÿ; êàêòî è íå å äîáðå ïðú÷èöèòå äà ñå ïàëÿò ïî âðåìå íà ÿäåíå èëè â ïîìåùåíèÿ ñ õðàíèòåëíè ïðîäóêòè.
Òîâà áåøå çà äíåñ. Àç, Òåÿ, âè æåëàÿ âñè÷êî íàé-äîáðî!
|