Çäðàâåéòå, ñêúïè ñëóøàòåëè! Àç ñúì Òåÿ è ñå ðàäâàì, ÷å äíåñ ïàê ñìå çàåäíî â åôèðà íà Ðàäèî Êèòàé çà ÷óæáèíà!
 ìîìåíòà â Êèòàé, ïî ïîâîä Íàöèîíàëíèÿ ïðàçíèê íà ñòðàíàòà, òå÷å åäíà îò ò.íàð. "Çëàòíè ñåäìèöè", êîãàòî öÿëàòà ñòðàíà ïî÷èâà öÿëà ñåäìèöà. Õîðàòà èçïîëçâàò òîâà âðåìå çà äà ïúòóâàò èç äúðæàâàòà è â ÷óæáèíà, äà ñè ïî÷èíàò äîáðå è äà ñúáåðàò íîâè ñèëè, äà ñå âèäÿò ñ ðîäíèíè è ïðèÿòåëè.
Ñåãà ñå ïàäà è íà÷àëîòî íà íîâèÿ ñåçîí îò òðàäèöèîííèÿ êèòàéñêè êàëåíäàð – ñåçîíúò "Õàíëó", ò.å. 'Ñòóäåíà ðîñà'. Ïðåäè äà çàïî÷íåì äà ãîâîðèì çà íåãî, èñêàì äà âè ðàçêàæà, êàê òî÷íî äðåâíèòå êèòàéöè ñà ïîäõîäèëè ïðè ðàçäåëÿíåòî íà ãîäèíàòà íà ñåçîíè.
Îùå â íàé-ñòàðè âðåìåíà â Êèòàé, íàáëþäàòåëíèòå ó÷åíè õîðà îáîáùàâàò ñåëñêîñòîïàíñêàòà ïðàêòèêà â òå÷åíèåòî íà åäíà ãîäèíà è èçâåæäàò çàêîíîìåðíî ðåäóâàùè ñå 24 ñåçîíà. Ïî äúëæèíàòà íà ñÿíêàòà, ïàäàùà îò ñïåöèàëåí óðåä, òå èç÷èñëÿâàò íà÷àëîòî íà ëåòíèÿ ñåçîí (êîãàòî ñÿíêàòà å íàé-êúñà) è íà÷àëîòî íà çèìíèÿ ñåçîí (êîãàòî ñÿíêàòà å íàé-äúëãà). Òå îïðåäåëÿò, êîãà äåíÿò ñå èçðàâíÿâà ïî ïðîäúëæèòåëíîñò ñ íîùòà è âïèñâàò â êàëåíäàðà è äíèòå íà åñåííîòî è ïðîëåòíîòî ðàâíîäåíñòâèå. Ïåðèîäèòå ìåæäó òåçè 4 îñíîâíè äàòè ïðåç ãîäèíàòà ñå ðàçäåëÿò íà ðàâíè ÷àñòè, êàòî èì äàâàò èìåíà, ñâúðçàíè ñ ãëàâíàòà õàðàêòåðèñòèêà íà ñåçîíà è èìàùè íàé-âå÷å àãðàðíî çíà÷åíèå. À àêî ïîñåòèòå äðóãàòà ìè ðóáðèêà â Èíòåðíåò ñòðàíèöàòà íè "Òðàäèöèîíåí Êèòàé", â ñòàòèÿòà íà òåìà "Ñèëèòå Èí è ßí" ìîæåòå äà âèäèòå ñõåìàòà íà ãîäèøíèÿ öèêúë íà Ñëúíöåòî, ñâúðçàíà ñ ïðåäñòàâèòå çà ñèëèòå Èí è ßí, è îò êúäåòî ñúùî ñòàâàò ÿñíè çàêîíîìåðíèòå ïðîìåíè â ðàçëè÷íèòå ñåçîíè.
Îùå ïî âðåìå íà ïúðâàòà äèíàñòèÿ íà îáåäèíåí Êèòàé – äèíàñòèÿ Öèí (²²² â.ïð.í.å.), êîãàòî èìïåðàòîðúò-îáåäèíèòåë Öèí Øúõóàí ïðîâåæäà ìíîãî ðåôîðìè ñ öåë óíèôèöèðàíå íà ðàçëè÷íè àñïåêòè îò îáùåñòâåíèòå ïðàêòèêè, â êàëåíäàðà íà èìïåðèÿòà ñå ïîÿâÿâàò ñåçîíèòå Íà÷àëî íà ïðîëåòòà, íà äúæäîâåòå, íà ëÿòîòî, íà ìàëêèòå Ãîðåùíèöè, íà åñåíòà, íà ñâúðøâàíåòî íà æåãèòå, íà áÿëàòà ðîñà è íà ïúðâèÿ ñêðåæ. À ïúëíèÿò ñåëñêîñòîïàíñêè êàëåíäàð, ðàçäåëåí íà 24 ñåçîíà, êàòî èìåíàòà íà 22 ñúâïàäàò ñ äíåøíèòå, çàïî÷âà äà ñå èçïîëçâà ïðåç ñëåäâàùàòà äèíàñòèÿ Õàí.
Ðàçáèðà ñå, âúïðåêè ÷å òîçè êàëåíäàð ñå èçïîëçâà ïî öÿëàòà îáøèðíà òåðèòîðèÿ íà Êèòàé, òðÿáâà äà èìàìå ïðåäâèä è ðàçëè÷íàòà ãåîãðàôñêà øèðèíà íà îòäåëíèòå ïðîâèíöèè. Íàâñÿêúäå íàñòúïâàò ïðîìåíè, íî òå ñå èçðàçÿâàò ñ ðàçëè÷íà ïðîÿâà. Òàêà íàïðèìåð, òåçè ñåäìèöè â ñòðàíàòà âúðâÿò ðàçëè÷íè ïîëñêè ðàáîòè – â Ñåâåðåí Êèòàé âúðâè ñåèòáàòà íà çèìíàòà ïøåíèöà, à â Þæåí Êèòàé – ñàäÿò îðèçîâèÿ ðàçñàä.
Òúé êàòî ñìÿíàòà íà ñåçîíèòå ñúîòâåòñòâà íà îïðåäåëåíî ñúîòíîøåíèå íà ñèëèòå Èí è ßí â ïðèðîäàòà, òîâà ñå îòðàçÿâà íà âñè÷êî ñúùåñòâóâàùî âúâ Âñåëåíàòà, âêëþ÷èòåëíî è íà ïðîöåñèòå â ÷îâåøêèÿ îðãàíèçúì. Çàòîâà, àêî èñêàìå äà ñå ïîääúðæàìå â äîáðî çäðàâå è äà ñå îòíàñÿìå ïîëîæèòåëíî êúì æèâîòà, ìîæå äà íè ïîìîãíàò ñúâåòèòå íà äðåâíèòå êèòàéöè çà ãðèæèòå çà çäðàâåòî íè ñïîðåä ñåçîíà.
Ñëåä 2 äíè çàïî÷âà 17-èÿò ïîðåäåí ñåçîí îò êèòàéñêèÿ ñåëñêîñòîïàíñêè êàëåíäàð. Òîé ñå íàðè÷à "Õàíëó", ò.å.'Ñòóäåíà ðîñà' è íà÷àëîòî ìó ñå ïàäà îêîëî 8-9 îêòîìâðè. Íàçâàíèåòî ìó ãîâîðè ìíîãî çà íàñòúïâàùèòå êëèìàòè÷íè ïðîìåíè. È íàèñòèíà, òåçè äíè ðÿçêî ñå ñìåíè âðåìåòî, ñòàâà âñå ïî-õëàäíî. ×óâñòâà ñå, êàê ïîñòåïåííî çàïî÷âàò äà ñå ãîòâÿò çà çèìåí ñúí ðàñòåíèÿòà è íÿêîè æèâîòíè. Çà êèòàéöèòå, ñåçîíúò "Õàíëó" îëèöåòâîðÿâà íàé-äîáðå ïðåõîäà îò òîïëî êúì ñòóäåíî âðåìå.
Åñåíòà å ñðàâíèòåëíî ñóõ ñåçîí. Òàçè ñóõîòà îêàçâà ãîëÿìî âúçäåéñòâèå íà ÷îâåøêèÿ îðãàíèçúì. Õîðàòà ÷óâñòâàò ñóõîòà â óñòàòà è íîñîãëúòêàòà, êàêòî è íà êîæàòà. Çà äà ñå ïðîòèâîïîñòàâèì íà ñóõîòî âðåìå, êèòàéöèòå ñúâåòâàò äà ñå êîíñóìèðà ñóñàì, ëåïêàâ îðèç, ìåä, ìëå÷íè è äðóãè ëåêè ïðîäóêòè. Ïîëåçíî å äà ñå ÿäå ïîâå÷å ïàòåøêî, êîêîøå è ïòè÷å ìåñî, òåëåøêî, ñâèíñêè ÷åðåí äðîá, ðèáà, ñêàðèäè, ôóðìè, ÿìñ, à ÿæòå ïî-ìàëêî ëþòèâè ïðîäóêòè, âêëþ÷èòåëíî ïèïåð, äæèíäæèôèë, ÷åñúí è ëóê.
Îáðúùàéòå ïîâå÷å âíèìàíèå íà íàñòðîåíèåòî ñè. Ïðåõîäúò êúì ñòóäåíèÿ ïåðèîä íà ãîäèíàòà, íàìàëÿâàíåòî íà ñëúí÷åâàòà ñâåòëèíà, ñòóäåíèÿ âúçäóõ è ëèñòîïàäà ñúçäàâàò ó ÷îâåê ÷óâñòâî íà ïå÷àë è íåâðîçè. Ðåãóëèðàéòå åæåäíåâíèÿ ñè ðåæèì, êàòî ñè ëÿãàéòå è ñòàâàéòå ïî-ðàíî. Òîâà ùå âè ïîìîãíå äà èçáåãíåòå ñúðäå÷íî-ñúäîâèòå çàáîëÿâàíèÿ, êîèòî íå ñà ðÿäêîñò çà ñåçîíà "Õàíëó".
 äíåøíàòà ñòàòèÿ îò ïîðåäèöàòà "Ãðèæè çà çäðàâåòî ñïîðåä ñåçîíà" íÿìà äà âè ïðåäëîæà ãîòâàðñêè ðåöåïòè, êîèòî ñà ïîäõîäÿùè çà òîçè ñåçîí, òúé êàòî íàëè÷íèòå ðåöåïòè ñà íà ïðàêòèêà íåâúçìîæíè çà ïðèãîòâÿíå ñ ïðîäóêòèòå, êîèòî ìîæåòå äà íàìåðèòå â Áúëãàðèÿ. Íî âàæíîòî å äà ñå ïðèäúðæàòå êúì ïî-ãîðíèòå ñúâåòè çà õðàíèòå, êîèòî ñà ïîäõîäÿùè çà òîçè ñåçîí – òå òðÿáâà äà ñà ïî-ëåêè, ïî-õðàíèòåëíè è âúçìîæíî íàé-åñòåñòâåíè, êàòî ñóðîâè è ñóøåíè ïëîäîâå, áèëêè, ìåä èëè íåáåò øåêåð, êîèòî ìîæåòå äà äîáàâÿòå â ðàçëè÷íè êàøè è îòâàðè. Óïîòðåáàòà íà òåçè ïðîäóêòè ñïîìàãà çàñèëâàíåòî íà Èí ñèëèòå â îðãàíèçìà, îâëàæíÿâàíåòî è íîðìàëèçàöèÿòà íà ôóíêöèèòå íà ñòîìàõà è ÷åðíèÿ äðîá.
Áëàãîäàðÿ âè, ÷å äíåñ ïàê áÿõìå çàåäíî "Ó äîìà"! Àç, Òåÿ, âè æåëàÿ äà ñòå ìíîãî çäðàâè è äà ñå ðàäâàòå íà åäíà êðàñèâà çëàòíà åñåí! Äî íîâè ñðåùè!
|