Òàçè ãðóïà õðàíè îò âåêîâå çàåìà äîñòîéíî ìÿñòî â õðàíåíåòî íà ÷îâåêà. Ïúëíîöåííèòå áåëòúöè ñ áàëàíñèðàí àìèíîêèñåëèíåí ñúñòàâ è ñ âèñîêà óñâîÿåìîñò, ìàçíèíèòå – ñ òÿõíàòà õðàíèòåëíà è åíåðãèéíà ñòîéíîñò, êîìïëåêñúò îò ìèíåðàëíè âåùåñòâà è íàëè÷èåòî íà âèòàìèíè ôîðìèðàò áëàãîïðèÿòíàòà èì îðãàíîëåïòè÷íà, ôèçèêî-õèìè÷íà è ìåäèêî-áèîëîãè÷íà õàðàêòåðèñòèêà.
Ìåñîòî å åäíà îò íàé-ïúëíîöåííèòå áåëòú÷íè õðàíè â ÷îâåøêîòî õðàíåíå. Îñíîâíà ñúñòàâêà íà ìåñîòî å ìóñêóëíàòà òúêàí. Áåëòú÷íîòî é ñúäúðæàíèå âàðèðà îò 15-22% â îáåçêîñòåíîòî ìåñî, ìàçíèíèòå – îò 5-20%, âúãëåõèäðàòèòå (ãëèêîãåí) – 0.5%, ïðè âîäíî ñúäúðæàíèå – 70-80%.
Ìåñîòî å áîãàòî íà ìèíåðàëíè âåùåñòâà – 0.5-1.5% (ìàêðîåëåìåíòè: êàëèé, ôîñôîð, íàòðèé, êàëöèé, ìàãíåçèé, à îò ìèêðîåëåìåíòèòå íàé-âàæíè ñà æåëÿçîòî è öèíêúò), åêñòðàêòèâíè âåùåñòâà – 0.4%, âèòàìèíè – âèò. Â1, Â6, íèàöèí.
Ìåñîòî ïðèòåæàâà ðàçíîîáðàçíà áåëòú÷íà êîìïîçèöèÿ – ìèîçèí, àêòèí, àêòîìèîçèí è äð., ïðè òîâà ñ âèñîêà áèîóñâîÿåìîñò – 95-96%. Àìèíîêèñåëèííèÿò ñúñòàâ ñå õàðàêòåðèçèðà ñ áëàãîïðèÿòíî ñúîòíîøåíèå ìåæäó íåçàìåíèìè è çàìåíèìè àìèíîêèñåëèíè, êàêòî è ñ áîãàòñòâîòî íà âàæíèòå çà ðàñòåæà àìèíîêèñåëèíè – òðèïòîôàí, ëèçèí, àðãèíèí.
Ïî-íåïúëíîöåííè ñà áåëòúöèòå íà ñúåäèíèòåëíàòà òúêàí â ìåñîòî – êîëàãåí, åëàñòèí. Õðóùÿëíàòà òúêàí ïúê å ñ íèùîæíà õðàíèòåëíà ñòîéíîñò (ñóáïðîäóêò).
Ìàçíèíèòå íà òðóïà íà âúçðàñòíèòå æèâîòíè ñà ñ õàðàêòåðåí ìàñòíîêèñåëèíåí ñúñòàâ, â êîéòî ïðåîáëàäàâàò íàñèòåíèòå ìàñòíè êèñåëèíè, ÷èÿòî áèîóñâîÿåìîñò å 80-94%. Îñîáåíî öåííè çà äèåòåòèêàòà ñà ò.íàð. Áåëè ìåñà, êàêâîòî å ïòè÷åòî ìåñî. Òî å ñ íåæíà êîíñèñòåíöèÿ, âèñîêî ñúäúðæàíèå íà ïúëíîöåííè áåëòúöè è ñðàâíèòåëíî íèñêî ñúäúðæàíèå íà ìàçíèíè. Õðàíèòåëíàòà ïðîìèøëåíîñò â äíåøíî âðåìå ïðåðàáîòâà îãðîìíè êîëè÷åñòâà ìåñî, ïîä ôîðìàòà íà ïîëóãîòîâè èëè ãîòîâè ìåñíè ïðîäóêòè: êîëáàñè, êîíñåðâè, ïàñòåòè è äð. Ïîðàäè ïî-íèñêîòî ìàñòíî ñúäúðæàíèå, çà äèåòè÷íè öåëè ñà ïîäõîäÿùè øóíêà, ôèëåòà, ðîëåòà è äð.
Ðèáàòà å öåíåí õðàíèòåëåí ïðîäóêò, êîéòî çà ñúæàëåíèå ñå êîíñóìèðà òâúðäå îãðàíè÷åíî îò áúëãàðñêîòî íàñåëåíèå. Ïðåïîðúêàòà çà êîíñóìàöèÿ íà ðèáà è ðèáíè ïðîäóêòè âúçëèçà íà 30-40 ã äíåâíî èëè ïîíå íà åäíî ðèáíî ÿñòèå ñåäìè÷íî. Ðèáàòà å èçòî÷íèê íà ïúëíîöåííè áåëòúöè, êîèòî íå ñå ðàçëè÷àâàò îò áåëòúöèòå íà ìåñîòî íà òîïëîêðúâíèòå æèâîòíè. Ïîðàäè çíà÷èòåëíî ïî-íèñêîòî ñúäúðæàíèå íà ñúåäèíèòåëíà òúêàí, áåëòúöèòå íà ðèáàòà ïî-ëåñíî ñå ñìèëàò â ñòîìàøíî-÷ðåâíèÿ òðàêò è ïî-áúðçî ñå óñâîÿâàò, êîåòî ÿ ïðàâè ïîäõîäÿùà õðàíà êàêòî çà ðàñòÿùèÿ îðãàíèçúì, òàêà è çà âúçðàñòíèòå õîðà.
Êîëè÷åñòâîòî íà ìàçíèíèòå â ðèáàòà âàðèðà â äîñòà øèðîêè ãðàíèöè (0.5-35%) è çàâèñè îò âèäà, âúçðàñòòà è ñåçîíà íà óëîâ. Ìàçíèíèòå â ðèáàòà ñà ðàâíîìåðíî ðàçïðåäåëåíè â ìóñêóëíàòà òúêàí è ñà ïðåäñòàâåíè ïðåäèìíî îò áèîëîãè÷íî öåííèòå ïîëèíåíàñèòåíè ìàñòíè êèñåëèíè îò ñåìåéñòâî ? (îìåãà) - 3. Ñ÷èòà ñå, ÷å îñíîâíàòà çàñëóãà çà íàìàëÿâàíåòî íà ðèñêà îò ñúðäå÷íî-ñúäîâè çàáîëÿâàíèÿ ïðè óâåëè÷åíà êîíñóìàöèÿ íà ðèáà å èìåííî íà òåçè ìàñòíè êèñåëèíè. Ïî ñúäúðæàíèå íà êàëöèé è ôîñôîð ðèáàòà ñå íàðåæäà ñëåä ìëÿêîòî è ìëå÷íèòå ïðîèçâåäåíèÿ, ïðåäè ìåñîòî. Ðèáàòà ñúäúðæà è â ãîëåìè êîëè÷åñòâà âàæíè çà îðãàíèçìà âèòàìèíè À, Ä, Å, Â1, Â2, Â12, íèàöèí.
Îò çåëåí÷óöè
|