|
 ïúðâèòå ãîäèíè íà áúëãàðñêèÿ äåìîêðàòè÷åí ïðåõîä íîâîîòêðèâàùè ñå áàêàëèè, ôîòîàòåëèåòà, áàíêîâè îôèñè è ïð. ÷åñòî çàåìàõà ìåñòàòà íà êíèæàðíèöèòå, êîèòî åäíà ïî åäíà ñå çàêðèâàõà. Êíèãèòå, êîèòî âñå ïàê ñå ïå÷àòàõà â òîçè ïåðèîä, áÿõà íàé-÷åñòî íà íåêà÷åñòâåíà õàðòèÿ è ñ íå äîáðî îôîðìëåíèå è ñå ïðîäàâàõà ïðåäèìíî íà ñåðãèè ïî ïàçàðè, óëèöè è ïëîùàäè. Çà ùàñòèå òåçè äíè îòìèíàõà è áúëãàðñêèÿò êíèæåí ïàçàð îòíîâî ñå öèâèëèçîâà.  ãîëåìèòå ãðàäîâå ìîæåì äà âèäèì âñå ïîâå÷å ìîäåðíè êíèæàðíèöè ñ áîãàòè ùàíäîâå è åâðîïåéñêî îáñëóæâàíå. Êíèãèòå ñà äàëå÷ ïî-êðàñèâè, ïîãëåäà ïðèâëè÷àò ëóêñîçíè èçäàíèÿ çà îòáðàíà è ïî-ïðåòåíöèîçíà ïóáëèêà. Íà êíèæíèÿ ïàçàð â ìîìåíòà ðàáîòÿò íàä 1000 èçäàòåëñòâà è îùå òîëêîâà òúðãîâöè. Óâåëè÷àâà ñå ðàçíîîáðàçèåòî ñðåä çàãëàâèÿòà, íî ïúê òèðàæèòå ïàäàò. Òúðãîâöè è èçäàòåëè ñå îïëàêâàò îò íàìàëÿâàíåòî íà êëèåíòè è òâúðäÿò, ÷å ÷åòåíåòî â Áúëãàðèÿ ïîñòåïåííî îòìèðà. Òîâà îáà÷å íå å ñúâñåì òàêà, ñïîðåä ñîöèîëîçèòå. Ïðîó÷âàíå íà "ÀÑÑÀ-Ì" îò êðàÿ íà ìèíàëàòà ãîäèíà ïîêàçâà, ÷å ïðîöåíòúò íà ÷åòÿùèòå áúëãàðè íå å ñïàäíàë äðàñòè÷íî, à ïðîñòî õîðàòà ïðåäïî÷èòàò äà ñè ðàçìåíÿò êíèãè, äà ïðåïðî÷èòàò ñòàðàòà äîìàøíà áèáëèîòåêà, âìåñòî äà êóïóâàò íîâè êíèãè. Êàòî ðåäîâíè ÷èòàòåëè ñå ñàìîîïðåäåëÿò 22 % îò áúëãàðèòå è òîçè äÿë íå å íàìàëÿë çà ïîñëåäíèòå äåñåò ãîäèíè – êîìåíòèðàò ñîöèîëîçèòå. Ïðèòåñíèòåëíîòî å îáà÷å, ÷å íàä 50 % îò âèñøèñòèòå äíåñ íå ÷åòàò õóäîæåñòâåíà ëèòåðàòóðà. Ïðè õîðàòà ñ îñíîâíî îáðàçîâàíèå òîçè äÿë å íàä 90 %, à ïðè ñðåäíèñòèòå - 20 %.
"Ñïîðåä ìåí áúëãàðèíúò âñå îùå ÷åòå õóäîæåñòâåíà ëèòåðàòóðà, íî ñà ïî-ìàëêî ëþáèòåëèòå íà êíèãèòå â ñðàâíåíèå ñ ìèíàëè ãîäèíè – êàçâà 35-ãîäèøíàòà Ñîôèÿ. Ìíîãî õîðà âå÷å ïðåäïî÷èòàò äà ñå èíôîðìèðàò îò èíòåðíåò, òúé êàòî â òàçè ãëîáàëíà ìðåæà ìîæå äà ñå íàìåðè âñè÷êî. Íî õóáàâèòå êíèãè âñå îùå ñå òúðñÿò ïî êíèæàðíèöèòå è íà íàé-ãîëÿìîòî òúðæèùå çà êíèãè â Ñîôèÿ – ïëîùàä "Ñëàâåéêîâ". Ìèñëÿ ñè, ÷å êíèãàòà å íåùî, êîåòî íå ìîæå äà áúäå èçìåñòåíî îò ñúâðåìåííèòå òåõíîëîãèè. Íà ìåí ìè äîñòàâÿ óäîâîëñòâèå äà ÷åòà. Êíèãàòà ìå óñïîêîÿâà è âèíàãè ìè å ïîä ðúêà, ÷åñòî ïðåïðî÷èòàì íÿêîÿ, êîÿòî ìè å íàïðàâèëà ïî-ñèëíî âïå÷àòëåíèå. Îáè÷àì êíèãèòå íà Ïàóëó Êóåëþ. À â ìîìåíòà ÷åòà Ñòèâúí Êèíã "Ðàçêàçè. Îñîáåíè ñåçîíè".
Òðàäèöèîííî â Áúëãàðèÿ íàé-ãîëÿì èíòåðåñ èìà êúì ñïðàâî÷íàòà ëèòåðàòóðà. Ñëåä íåÿ, ñïîðåä ñîöèîëîãè÷åñêèòå ïðîó÷âàíèÿ, ñå íàðåæäàò èñòîðè÷åñêèòå ðîìàíè, áèîãðàôèèòå è ìåìîàðèòå. Òîâà ñå îáÿñíÿâà ñ ôàêòà, ÷å ïðåç ïîñëåäíàòà ãîäèíà ñå ïîÿâèõà íà áúëãàðñêè åçèê íàøóìåëèòå ìåìîàðè íà Áèë Êëèíòúí, Õèëàðè Êëèíòúí, Ñèëâè Âàðòàí, Ìàäëèí Îëáðàéò è äð. Åäâà ñëåä òåçè èçäàíèÿ èäâàò êðèìèíàëåòàòà è òðèëúðèòå, ëþáîâíèòå ðîìàíè è åçîòåðèêàòà. Êàê ñè èçáèðà êíèãà áúëãàðèíúò?
"Áúëãàðèíúò êóïóâà îíåçè êíèãè, êîèòî ñå ðåêëàìèðàò íàé-ìíîãî – òâúðäè Ñâåòîñëàâ Àëåêñàíäðîâ, êíèæàð îò ñòîëè÷íèÿ ïàçàð "Êðàñíî ñåëî".- Ìàëêî ñà õîðàòà, êîèòî ñëåäÿò íàïðèìåð àâòîðèòå è çàãëàâèÿòà èëè èñêàò íåùî ñòàðî, êëàñè÷åñêî. Ðåêëàìàòà å îíîâà íåùî, êîåòî îïðåäåëÿ ïàçàðà. ×óæäèòå èëè áúëãàðñêèòå êíèãè ñå ÷åòàò ïîâå÷å? Àìè, èìà õîðà, êîèòî ÷åòàò áúëãàðñêà ëèòåðàòóðà è òúðñÿò ñàìî áúëãàðñêè àâòîðè, è òå íå ñà ìàëêî. Äîðè ñïîðåä ìåí ìíîãî õîðà ïðåäïî÷èòàò áúëãàðñêàòà ëèòåðàòóðà. Ïðåîáëàäàâàùà âúâ âêóñîâåòå íà ñúâðåìåííèÿ ÷èòàòåë îáà÷å å çàïàäíàòà. Íîâè êíèãè ñè êóïóâàò ãëàâíî õîðàòà íàä 40 ãîäèíè è ïî-âúçðàñòíèòå. Íî îïðåäåëåíî ìîãà äà êàæà, ÷å âèæäàì âñå ïîâå÷å ìëàäåæè, êîèòî èñêàò äà ÷åòàò è ñè ïàçàðóâàò îò ìåí. È òîâà å ìíîãî ïîçèòèâíà òåíäåíöèÿ".
Íàïîñëåäúê ñå íàáëþäàâà ðàçäâèæâàíå íà âèðòóàëíàòà òúðãîâèÿ ñ êíèãè. Ìàêàð è îí-ëàéí ïðîäàæáèòå äà ñà ñàìî 2-3 %, âñå ïîâå÷å áúëãàðè ðàçãëåæäàò ïîäîáíè èíòåðíåò ñòðàíèöè ñ íàäåæäàòà äà ñïåñòÿò âðåìå, à è äà ñïå÷åëÿò îòñòúïêà â öåíàòà. Îñâåí òîâà â óåá ñàéòîâåòå ìîãàò äà ñå ïðî÷åòàò àíîòàöèè çà âñè÷êè êíèãè íà ñúîòâåòíîòî èçäàòåëñòâî èëè çà íàëè÷íèòå çàãëàâèÿ â äàäåíà êíèæàðíèöà. "Ïî-ãîëÿìàòà äîñòúïíîñò íà èíôîðìàöèÿòà, êîÿòî ïðåäëàãà èíòåðíåò, â áúäåùå ùå èçìåñòè âëèÿíèåòî íà òðàäèöèîííàòà êíèãà" – ñìÿòà 30-ãîäèøíèÿò ßíêî ßíåâ. È îùå:
"Ñïîðåä ìåí â äíåøíî âðåìå áúëãàðèíúò îòäåëÿ âñå ïî-ìàëêî ìÿñòî íà êíèãèòå, ïðåäïî÷èòà ãëîáàëíàòà ìðåæà è íàé-âå÷å åêðàíèçàöèèòå. Êíèãàòà ùå íàìåðè ñâîåòî ìÿñòî ìîæå áè ñëåä ïåò-øåñò ãîäèíè, êîãàòî ùå ñå ïîÿâÿò íà ïàçàðà ò.íàð. åëåêòðîííè êíèãè. Ïî÷èòàòåëèòå íà êíèãàòà âúâ âàðèàíò íà ïå÷àòíî èçäàíèå âñå ïîâå÷å è ïîâå÷å íàìàëÿâà è êàòî ÷å ëè ìëàäèòå íå ñà îðèåíòèðàíè êúì òîçè ïðîäóêò. Àç ïî ïðèíöèï îáè÷àì äà ÷åòà êíèãè, íàé-âå÷å ôàíòàñòèêà, êëàñèêà. À ïîíåæå ñúì òåõíè÷åñêè ñïåöèàëèñò, îòäåëÿì ãîëÿìî âíèìàíèå íà òåõíè÷åñêàòà ëèòåðàòóðà, êîÿòî å ñâúðçàíà òÿñíî ñúñ ñïåöèàëíîñòòà ìè. Âñå ïî-ìàëêî âðåìå ìè îñòàâà çà õóäîæåñòâåíà ëèòåðàòóðà. Íî êàêâàòî è äà å êíèãàòà, ëè÷íî ìåí ìå èíòåðåñóâà ñþæåòúò, òåìàòè÷íàòà é íàñî÷åíîñò, íå òîëêîâà íîñèòåëÿò. Òîé ìîæå äà áúäå è åëåêòðîíåí.  ßïîíèÿ íàïðèìåð ìàñîâî íàâëèçàò åëåêòðîííèòå êíèãè. Òàêà ÷å, íîñèòåëÿò, áèëî òî õàðòèåí èëè íÿêàêúâ äðóã âèä, íå å îò çíà÷åíèå. Âàæíîòî å êàêâî ÷óâñòâî, êàêâà íàñî÷åíîñò òè ïðåäàâà ñþæåòúò íà ñúîòâåòíàòà êíèãà, êàêâè ÷óâñòâà ïîðàæäà è ðàçâèâà òÿ ó òåá". Êðàñèìèð Ìàðòèíîâ (ÁÍÐ)
|
