äðåâåí Êèòàé, â åïîõàòà ïðåäè íîâàòà åðà, ïðåäè äà áúäå èçîáðåòåíà õàðòèÿòà, çà çàïèñâàíå ñà ñå èçïîëçâàëè ðàçëè÷íè ìàòåðèàëè êàòî êàìåííè ñòåëè è áàðàáàíè, áðîíçîâè ñúäîâå è ÷åðóïêè îò êîñòåíóðêà è êîñòè íà æèâîòíè. Íî òåçè ìàòåðèàëè, ïîðàäè òâúðäîñòòà ñè è ñïåöèôèêàòà íà ñàìîòî ãðàâèðàíå íà éåðîãëèôèòå, îãðàíè÷àâàò â ãîëÿìà ñòåïåí îáåìà íà òåêñòà. Îñâåí òîâà, òå íå ñà ïîäõîäÿùè çà òðàíñïîðòèðàíå è ñà òðóäíè çà ðàçïðîñòðàíåíèå. Êúì êðàÿ íà äèíàñòèÿ Øàí, âå÷å èìà îôîðìåíà ïðîñëîéêà îò ãðàìîòíè õîðà, êîèòî îñúçíàâàò íåóäîáñòâîòî çà ïèñàíå âúðõó íàëè÷íèòå ìàòåðèàëè, çàùîòî òî ãè çàòðóäíÿâà â îãðîìíà ñòåïåí â ïðåäàâàíåòî íà êóëòóðíèòå ïîçíàíèÿ è íàó÷íèòå îòêðèòèÿ, êàêòî è íà ôèëîñîôñêèòå ðàçìèñëè. Âñè÷êî òîâà ïîäòèêâà êúì ïðèëàãàíåòî êàòî ñðåäñòâî çà çàïèñâàíå íà áàìáóêîâèòå ïëàñòèíêè.
Òÿõíîòî îòêðèâàíå å ñâîåîáðàçíà ðåâîëþöèÿ â èñòîðèÿòà íà ñòðàíàòà. Òå "îñâîáîæäàâàò" ïèñìåíîñòòà îò çàòâîðåíèÿ êðúã íà óïðàâëÿâàùèÿ åëèò è ÿ ïðàâÿò äîñòîÿíèå è íà ïî-íèñêè îáùåñòâåíè ñëîåâå.
Ñàìèÿò áàìáóê å íàé-ãîëÿìîòî òðåâèñòî ðàñòåíèå, ñ íàä 1600 ðàçíîâèäíîñòè. Òîé ñå îòëè÷àâà ñ ãîëÿìà ÿêîñò è ñáèòîñò. Äî 30 äíåâíà âúçðàñò å ïîäõîäÿù çà ÿäåíå, íà 6-9 ìåñåöà – çà ïëåòåíå íà ðàçëè÷íè èçäåëèÿ, 3-6 ãîäèíè – çà ñòðîèòåëñòâî.  ìèíàëîòî òîé ñå èçïîëçâàë îñâåí çà ãîðåïîñî÷åíèòå íåùà è çà ôîéåðâåðêè è îãíåíè ñòðåëè, çà äðåõè è çà ìàòåðèàë çà ïèñàíå.
Çäðàâèíàòà è ãîëÿìàòà èçäðúæëèâîñò âúâ âðåìåòî ïðàâÿò áàìáóêà ìíîãî ïîäõîäÿù ìàòåðèàë çà ïèñàíå. Îò íåãî ñå ïðàâÿò ïëàñòèíêè, âúðõó êîèòî, ñëåä îïðåäåëåíà îáðàáîòêà, ìîæå äà ñå ïèøå.
Áàìáóêîâèòå ïëàñòèíêè ñå ñâúðçâàò åäíà ñ äðóãà è òàêà çàåäíî ñå íàâèâàò íà ðóëî. Çàòîâà ñà ïîçíàòè â èñòîðèÿòà è êàòî áàìáóêîâè ñâèòúöè. Íÿêîè êíèãè áèëè òîëêîâà òåæêè, ÷å òðÿáâàëî äà ñå ïðåíàñÿò âúðõó êîëè. Ñïîðåä åäíà èñòîðèÿ, ïúðâèÿò èìïåðàòîð íà Öèí å òðÿáâàëî âñåêè äåí äà "ïðåëèñòâà" è ïðàâè ðåøåíèÿ âúðõó 60 êã. îôèöèàëíè äîêóìåíòè. Ñïîðåä äðóãà èñòîðèÿ, åäèí îáðàçîâàí ÷îâåê îò äèíàñòèÿ Çàïàäíà Õàí íà èìå Äóí Ôàíøóî ðåøèë äà ïðåäñòàâè ìíåíèåòî ñè ïðåä òîãàâàøíèÿ èìïåðàòîð. Òîé èçïèñàë 3000 áàìáóêîâè ïëàñòèíêè, à çà ïðåíàñÿíåòî èì áèëè âçåòè äâàìà ÿêè ìúæå.
Âñÿêà åäíà áàìáóêîâà ïëàñòèíêà å äúëãà ñðåäíî îêîëî 20-70 ñì è íå ìíîãî øèðîêà. Ïðèåìà ñå, ÷å íàé-äúëãèòå ñå èçïîëçâàëè çà çàïîâåäè è ïîñòàíîâëåíèÿ íà âëàäåòåëÿ, êàòî è çà çàïèñâàíå íà çàêîíè; ñðåäíèòå – çà òåêñòîâå íà êëàñè÷åñêè òâîðáè; íàé-êúñèòå – çà ÷àñòíè ïèñìà. Ãîëåìèòå ìîãàò äà ïîáåðàò 80-120 éåðîãëèôà â òèïè÷íèòå çà òåçè åïîõè ñòèëîâå èëè ñàìî 30-40 ïðè ïî-ñëîæíèÿ ñòèë ëèøó.
Éåðîãëèôèòå âúðõó òÿõ ñå èçïèñâàò ñ ìàñòèëî è ÷åòêà. Àêî èìà ñãðåøåíè, òå ñå èç÷åãúðòâàò ñ ìàëúê íîæ è âúðõó òÿõ ñå èçïèñâàò ïðàâèëíèòå. Òå ñå ïèøàò îò ãîðå íà äîëó, êàòî â åäíà êîëîíêà ìîæå äà èìà îò 10 äî 40 çíàêà.
Âúïðåêè ÷å áàìáóêúò å ïî-óäîáåí ìàòåðèàë îò ïîçíàòèòå êúì ìîìåíòà, òîé èçèñêâà ìíîãî ñëîæíà ïðåäâàðèòåëíà ðàáîòà. Ïúðâî, áàìáóêîâèÿò ñòâîë ñå íàðÿçâà íà ïàð÷åòà, à ïîñëå âñÿêî íà ïëàñòèíêè. Òå ñå èçñóøàâàëè íà îãúí è ñå ïðåìàõâàë åñòåñòâåíàòà èì âëàãà, çà äà ñå ïðåäïàçÿò îò èçãíèâàíå è âðåäíè íàñåêîìè.
|