Ïàòëàäæàíúò, èçâåñòåí ó íàñ è êàòî ñèí äîìàò, å äîñòà ïîïóëÿðåí è øèðîêî èçïîëçâàí çåëåí÷óê íà Çàïàä è â ÑÀÙ.
Ðîäèíà íà ïàòëàäæàíà ñà Èíäèÿ è Êèòàé, êúäåòî è äî äíåñ òîé ñå ñðåùà â äèâî ñúñòîÿíèå. Äèâèòå ñà áåëè äî æúëòåíèêàâè íà öâÿò íå ïî-ãîëåìè îò êîêîøå ÿéöå.Äíåñ æúëòèÿò ìèíè ïàòëàäæàí è ìàëêèòå áåëè è ÷åðâåíè, êîèòî íå ñå ðàçëè÷àâàò ïî âêóñ îò ãîëåìèÿ ñè ñúáðàò,ñå îòãëåæäàò îãðàíè÷åíî è ñà ãîëÿì äåëèêàòåñ.
 Åâðîïà å ïðåíåñåí ïðåç XVI âåê — ïúðâî â Èñïàíèÿ, Ïîðòóãàëèÿ è Èòàëèÿ. Íàé-ìíîãî ñå èçïîëçóâà â Èñïàíèÿ è Ôðàíöèÿ.
Ó íàñ òîé ñå îòãëåæäà âúâ âñè÷êè çåëåí÷óêîïðîèçâîäèòåëíè ðàéîíè ïðåäèìíî çà ÿñòèÿ îò íàöèîíàëíàòà íè êóõíÿ.
Çðåëèòå ïàòëàäæàíè ñúäúðæàò ñðåäíî:
92,8% âîäà,
4% çàõàðè,
1,0% áåëòú÷èíè,
1,0% öåëóëîçà,
0,2% ìàçíèíè,
0,5% ìèíåðàëíè ñîëè.
Òå èìàò ñðàâíèòåëíî áîãàò ìèíåðàëåí ñúñòàâ — êàëèé, ôîñôîð, êàëöèé, ìàãíåçèé, íàòðèé, æåëÿçî, ìàíãàí, àëóìèíèé è äð.
Ïàòëàäæàíèòå ñúäúðæàò 6 ìã% âèòàìèí Ñ, 0,2 ìã% êàðîòèí (ïðîâèòàìèí À), 0,6 ìã% âèòàìèí ÐÐ è â ìàëêè êîëè÷åñòâà âèòàìèíèòå Â1 è Â2.
Õðàíèòåëíèÿò èì ñúñòàâ å ïî÷òè êîëêîòî íà ïèïåðà è äîìàòèòå, íî ïîðàäè òîâà, ÷å ñå èçïîëçóâàò ñëåä òîïëèííà îáðàáîòêà ãîëÿìà ÷àñò îò âèòàìèíèòå èì ñå ãóáÿò.
Ïàòëàäæàíèòå ñà ìíîãî ïîëåçíà õðàíà, ïðåïîðú÷âàò ñå çà ïðîôèëàêòèêà è ëå÷åíèå íà àòåðîñêëåðîçà. Òå ñïîìàãàò èçõâúðëÿíåòî íà õîëåñòåðîëà îò îðãàíèçìà è çà íåãîâîòî íàìàëÿâàíå â êðúâòà.
Ñúäúðæàíèåòî íà êàëèè óñèëâà ðàáîòàòà íà ñúðöåòî è áëàãîïðèÿòñòâà èçâåæäàíåòî íà òå÷íîñòèòå îò òÿëîòî. Çàòîâà ïàòëàäæàíèòå ñå ïðåïîðú÷âàò íà âúçðàñòíè õîðà, ñòðàäàùè îò ñúðäå÷íî-ñúäîâè çàáîëÿâàíèÿ, îñîáåíî ïðè íàëè÷èåòî íà îòîöè, ñâúðçàíè ñ îòñëàáåíàòà äåéíîñò íà ñúðöåòî.
Ñúùî òàêà ñà öåíà õðàíà è ïðè ïîäàãðà, òúé êàòî ñòèìóëèðàò èçõâúðëÿíåòî íà ñîëèòå íà ïèêî÷íàòà êèñåëèíà çàåäíî ñ óðèíàòà. Íå ñå ïðåïîðú÷âàò íà áúáðå÷íî áîëíè.
Ïàòëàäæàíèòå ñúäúðæàò âåùåñòâîòî ñîëàíèí, íà êîåòî ñå äúëæè ñëàáî ãîð÷èâèÿò èì âêóñ. Åòî çàùî ïðåäè òîïëèííàòà èì îáðàáîòêà òå ñå ïîñîëÿâàò èëè ñå êèñíàò â 3%-íà ñîëåíà âîäà, ïðè êîåòî ñå èçâëè÷à çíà÷èòåëíà ÷àñò îò ñîëàíèíà.
Çà äà íå ïîåìàò ìíîãî îò ìàçíèíàòà, ïàòëàäæàíèòå ñå ïúðæàò íà ñèëåí îãúí, â äîáðå çàãðÿòà ìàçíèíà.
Íå òðÿáâà äà ñå èçïîëçóâàò ïðè ïðåðàáîòêàòà èì, ìåòàëíè ñúäîâå è óðåäè.
Ïðè ïðèãîòâÿíåòî èì, òðÿáâà äà çíàåòå ÷å áåç êîæèöàòà ÿñòèÿòà èìàò ïî-õóáàâ âêóñ.
Ïðåäè ïå÷åíå, çà äà íå ñå íàïóêâàò, òðÿáâà äà ñå íàáîäàò íà 4-5 ìåñòà.
Îò Ðîçàëè
|