Àñïåðæèòå ñà ìíîãî ñòàðà êóëòóðà, îòãëåæäàíà ïðåäè ïîâå÷å îò 2000 ãîäèíè ïî çåìèòå íà Ñðåäèçåìíîìîðèåòî. Ñðåä òåõíèòå öåíèòåëè ñà áèëè òàêèâà âèñî÷àéøè îñîáè êàòî ðèìñêèÿ èìïåðàòîð Àâãóñò, êîéòî îáîæàâàë àðîìàòà è ÷óäåñíèÿ âêóñ íà òîçè çåëåí÷óê. Ñ óïàäúêà íà ðèìñêàòà êóëòóðà àñïåðæèòå èçïàäàò â çàáâåíèå, íî ñåãà ïî÷èòàòåëèòå èì ñå ìíîæàò îò ãîäèíà íà ãîäèíà.
Àñïåðæèòå ñïàäàò êúì ëèëèåöâåòíèòå – ñåìåéñòâî åäíîñåìåäåëíè ðàñòåíèÿ, íàé-÷åñòî òðåâè, êîèòî îáèêíîâåíî èìàò ëóêîâèöà èëè ïîäçåìíà ãðóäêà /êúì òÿõ ñå ÷èñëè è ëóêúò/. Òÿõíîòî áîòàíè÷åñêî èìå – Asparagus officinalis, ïîäñêàçâà, ÷å íÿêîãà ñà áèëè èçïîëçâàíè êàòî ëå÷åáíî ñðåäñòâî. Ìàêàð ÷å äíåñ íà ïðåäåí ïëàí èçëèçàò êà÷åñòâàòà, êîèòî ãè ïðàâÿò äîáðè ïðèÿòåëè íà íåáöåòî, íå ìîãàò äà áúäàò ïðåíåáðåãíàòè è òåõíèòå ëå÷åáíè ñâîéñòâà.
Áîãàòè íà âèòàìèí À è íà âèòàìèíè îò ãðóïà Â, êàêòî è íà ìèíåðàëè è õèìè÷åñêè åëåìåíòè - êàëöèé, ôîñôîð, êàëèé, íàòðèé è æåëÿçî, àñïåðæèòå ìîãàò äà áúäàò íàðå÷åíè "ïàòðóë" íà áúáðåöèòå.
Ñúäúðæàùèòå ñå â òÿõ êàëèé è àñïàðàãèí ðåãóëèðàò áúáðå÷íàòà äåéíîñò.
Àñïåðæèòå îêàçâàò áëàãîòâîðíî âëèÿíèå è âúðõó ôóíêöèèòå íà ÷åðíèÿ äðîá è íà áåëèòå äðîáîâå.
Çàðàäè íèñêîòî ñè åíåðãèéíî ñúäúðæàíèå òå ñà ïîäõîäÿùè çà äèåòè - 100 ãðàìà àñïåðæè ñúäúðæàò ñàìî 13 êêàë.
Íàé-ìíîãî ñå öåíÿò îáèêíîâåíî áåëèòå àñïåðæè, íî íà âñå ïî-ãîëÿì óñïåõ ñå ðàäâàò è çåëåíèòå, ÷èéòî àðîìàò å ìàëêî ïî-ñëàá.
Áåëèòå àñïåðæè, íèêîãà íå "âèæäàò" ñëúí÷åâèòå ëú÷è. Íàä ãíåçäàòà, â êîèòî ñà çàñåòè, ñå îôîðìÿò êóï÷èíêè ïðúñò, çà äà ñå çàáàâè òÿõíîòî ïîêàçâàíå íàä çåìÿòà.
Åäâà ïðîáèëà îáà÷å, àñïåðæàòà ñå áåðå íåçàáàâíî è òî çàäúëæèòåëíî ïðåäè èçãðåâ ñëúíöå.Òàêà àñïåðæèòå îñòàâàò áåëè íà öâÿò, ñúñ ñåäåôåí îòòåíúê. È êîëêîòî ïî-áåëè è äåáåëè ñà, òîëêîâà ñà ïî-ñêúïè.
Êóëòèâèðàò ñå è ñå êîíñóìèðàò ïðåäèìíî â Ãåðìàíèÿ.
Âèîëåòîâèòå àñïåðæè ðàñòàò â íåùî êàòî òðàíøåè, íî ïðåäè äà áúäàò îáðàíè, ñå îñòàâÿò çà êðàòêî âðåìå íà ñëúí÷åâà ñâåòëèíà êîÿòî àêòèâèçèðà ÷åðâåíî-âèîëåòîâîòî âåùåñòâî anthocyan.
Çåëåíèòå àñïåðæè, êîèòî äúëæàò çåëåíèÿ ñè öâÿò è àðîìàòà ñè íà õëîðîôèëà, ñå îòãëåæäàò âúðõó ðàâíè òåðåíè.
Òå ñà ñ òúíêè äúëãè ñòåáëà, è ðàñòàò íàä çåìÿòà.
Àðîìàòíè, ñ ïî-èçÿâåí âêóñ îò òåçè íà áåëèòå àñïåðæè.
Çåëåíèòå àñïåðæè ñà ïðåäïî÷èòàíè âúâ Ôðàíöèÿ è Èòàëèÿ.
Äèâè àñïåðæè - íàèìåíîâàíèåòî íà âèä çåëåíè, äðåáíè, ìíîãî òúíêè àñïåðæè.
Òèïè÷åí è íåïîâòîðèì âêóñ íà àñïåðæèòå ïðèäàâàò êèñåëèíàòà asparagin, åòåðè÷íèòå ìàñëà è ïîâå÷å îò 100 àðîìàòè÷íè âåùåñòâà.
Ïðè ïîêóïêà: Öåíàòà íà òîçè çåëåí÷óê å âèñîêà, çàùîòî áîãàòà ðåêîëòà ñå ïîëó÷àâà åäâà íà òðåòàòà ãîäèíà ñëåä çàñàæäàíåòî.
Æèâàòà èì å íå ïîâå÷å îò 15 ãîäèíè è ñå áåðàò ñàìî äâà ìåñåöà ïðåç ãîäèíàòà. Íà ïàçàðà àñïåðæèòå ñå ïðîäàâàò â òðè êàòåãîðèè.
Îò "åêñòðà" êà÷åñòâî ñà íàé-õóáàâèòå è äåáåëè àñïåðæè ñ äèàìåòúð ìèíèìóì 12 ìì, ïðàíè, ñ òâúðäè çàòâîðåíè ãëàâè÷êè. Ïúðâî êà÷åñòâî âêëþ÷âà ëåêî èçêðèâåíè ñòúáëà ñ äèàìåòúð íå ïî-ìàëúê îò 10 ìì è ñúñ çàòâîðåíè ãëàâè÷êè. Ïðè áåëèòå àñïåðæè å äîïóñòèìî äà èìà ëåêî îöâåòÿâàíå íà ãëàâè÷êèòå è ñòúáëàòà.
Âòîðî êà÷åñòâî ñå îïðåäåëÿò àñïåðæèòå ñ ïî-ñèëíî èçêðèâåíè è "âäúðâåíè" ñòúáëà, ñ ëåêî îòâîðåíè ãëàâè÷êè.
Íà÷óïåíèòå àñïåðæè è îò òðèòå êà÷åñòâà ìîãàò äà áúäàò èçïîëçâàíè çà ñóïè è ñîñîâå è ñå ïðåäëàãàò íà íèñêè öåíè.
Âúðõó îïàêîâêèòå íà ïðåäëàãàíèòå íà ïàçàðà ïàêåòèðàíè àñïåðæè òðÿáâà äà èìà ðåäèöà îáîçíà÷åíèÿ: èìå è ïîäïèñ íà îïàêîâ÷èêà, âèä íà ðàñòåíèåòî /áåëè, âèîëåòîâè, çåëåíî-âèîëåòîâè èëè çåëåíè/, ñòðàíà ïðîèçâîäèòåë, ãîëåìèíà è êà÷åñòâî.
Ñâåæèòå àñïåðæè ñà ñ ìàòîâî ëúñêàâà îáâèâêà, ãëàäêà, ñî÷íà ðàçðåçíà ïîâúðõíîñò è çàòâîðåíà ãëàâè÷êà. Àêî ÷îâåê íàòèñíå ñ ïàëåö ðàçðåçíàòà ïîâúðõíîñò, òðÿáâà äà èçáèå ìàëêî ñîê. Ñòúáëàòà, íàïðàùåëè îò ñîê, "çâúíÿò", êîãàòî ãè òúðêàìå åäíî â äðóãî, ëåñíî ñå ÷óïÿò.
|