Àç ñúì Òåÿ è â íàâå÷åðèåòî íà Íîâà ãîäèíà ùå ñè ãîâîðèì çà êèòàéñêèÿ ïðàçíèê "Äóíäæú", çà êîéòî ñïîìåíàõ â ïðåäíàòà åìèñèÿ íà ðóáðèêàòà.  ïîñëåäíèòå ãîäèíè õîðàòà â Êèòàé ñúùî çàïî÷íàõà äà îòáåëÿçâàò íàøàòà Íîâà ãîäèíà, íî òîâà ñå îòíàñÿ ãëàâíî çà ïî-ìëàäèòå. Îñâåí òîâà, òå íå âëàãàò ñúùîòî òúðæåñòâåíî çíà÷åíèå, êàêòî íèå, çàùîòî çà òÿõ èñòèíñêàòà Íîâà ãîäèíà å Ëóííàòà. Çà êèòàéöèòå íàøàòà Íîâà ãîäèíà å ïî-ñêîðî ôîðìàëíîòî çàïî÷âàíå íà ñëåäâàùàòà ãîäèíà.
Ïðåäíèÿò ïúò âè ðàçêàçàõ çà ãðèæèòå çà çäðàâåòî ïðåç ïåðèîäà íà Çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå, ïàäàù ñå îêîëî 21-23 äåêåìâðè. Ìîæå áè âè ñå ñòðóâà ìàëêî ó÷óäâàùî, ÷å êèòàéöèòå ãî îòáåëÿçâàò êàòî ñïåöèàëåí ïðàçíèê. Òîçè îáè÷àé ïðîèçëèçà îò òåîðèÿòà çà Èí è ßí, êîÿòî ïðåäñòàâëÿâà ðàâíîâåñèåòî è õàðìîíèÿòà â æèâîòà. Èçâåñòíèÿò ñèìâîë íà òåçè äâå íà÷àëà, íàðå÷åí Èí-ßí èëè Òàéäçè, äàâà ïðåäñòàâà çà çíà÷åíèåòî íà Çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå âúâ âñåëåíñêèÿ êðúãîâðàò. Èí ñèìâîëèçèðà æåíñêîòî íà÷àëî, îòðèöàòåëíèòå è òúìíèòå ñòðàíè íà âñåëåíàòà, à ßí – ìúæêîòî íà÷àëî, ïîëîæèòåëíèòå è ñâåòëèòå ñòðàíè. Íà Äóíäæú, êîãàòî ñëúí÷åâîòî ãðååíå å íàé-ñëàáî è äåíÿò íàé-êúñ, íàé-ñèëíî ñà ïðåäñòàâåíè Èí ñòðàíèòå íà òúìíèíà è ñòóä. Çàòîâà íà ïðàçíèêúò Äóíäæú õîðàòà òðÿáâà äà ñå èçïúëíÿò ñ îïòèìèçúì çà èäâàùèòå äíè. Îò òîçè äåí íàòàòúê, Èí-âëèÿíèåòî çàïî÷âà äà îòñëàáâà, êàòî äàâà ïúò íà ñâåòëèÿ è òîïúë ßí, êîéòî ïî÷âà äà ïðåîáëàäàâà ïðè ñúáóæäàíåòî íà âñè÷êî ïðåç ïðîëåòòà. Îñâåí òîâà, ÷åòíèòå ÷èñëà ïðåäñòàâëÿâàò Èí, à íå÷åòíèòå – ßí. Äåâåò å íàé-ãîëÿìîòî íå÷åòíî ßí ÷èñëî è äåíÿò íà Çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå å íà÷àëîòî íà ïúðâèÿ äåâåòäíåâåí ïåðèîä îò îáùî 9-òå òàêèâà, ñâúðçàíè ñúñ çèìàòà è ïðîëåòòà òðÿáâà äà íàñòúïè îêîëî ïîñëåäíèÿ 81-è äåí. Îùå çà òîâà ìîæå äà ïðî÷åòåòå â ñòàòèÿòà ìè çà çèìåí Ïåêèí â ðóáðèêàòà "Òðàäèöèîíåí Êèòàé" â íàøàòà èíòåðíåò-ñòðàíèöà.
Äåíÿò Äóíäæú ïðåäè å áèë âòîðèÿ ïî çíà÷åíèå ïðàçíèê ñëåä Ëóííàòà Íîâà ãîäèíà. Öÿëîòî ñåìåéñòâî ñå å ñúáèðàëî çàåäíî. Îñâåí òîâà, òîé áèë çíàê çà ñåëÿíèòå è ðèáàðèòå äà ïðèãîòâÿò çàïàñè îò õðàíà çà ïðåäñòîÿùèòå ñòóäîâå.
Çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå ñå ÷åñòâà îò õèëÿäîëåòèÿ. Îùå ïðåç äèíàñòèÿ Èçòî÷íà Õàí, ïðåäè 1800 ãîäèíè, èìïåðàòîðúò è äâîðúò ñà ñè âçèìàëè íÿêîëêî äåíà ïî÷èâêà ïî ñëó÷àé òîçè ïðàçíèê. Ïðåç ²V â. òîçè ïðàçíèê âå÷å ñå å ÷åñòâàë èçêëþ÷èòåëíî ãðàíäèîçíî. Îòðÿäè âîéíèöè è êàâàëåðèÿ, îáëå÷åíè â ïàðàäíè îáëåêëà, ñå ðàçïîëàãàëè âúòðå è èçâúí èìïåðàòîðñêèÿ ãðàä. Ïúñòðîöâåòíè çíàìåíà ñå ðàçâÿâàëè îò ñåâåðíèÿ âÿòúð. Çâóêúò íà äóõîâè èíñòðóìåíòè è áàðàáàíè ñå ðàçíàñÿë èç ÿðêî óêðàñåíèòå óëèöè.
Çà îáèêíîâåíèòå õîðà Äóíäæú áèë ïîâîä äà îáëåêàò íàé-õóáàâèòå ñè ÷èñòî íîâè äðåõè, äà íàâåñòÿò ïðèÿòåëè ñ ïîäàðúöè, äà ñå ñìåÿò è ïèÿò äî êúñíî ïðåç íîùòà.
Ïî âðåìå íà Çàïàäíà Äçèí, ïðåäè 1700 ãîäèíè, îáóâêèòå è ÷îðàïèòå ñòàâàò ìíîãî ïîïóëÿðåí ïîäàðúê è ñðåä àðèñòîêðàòèòå, è ñðåä îáèêíîâåíèòå õîðà. Ïðåäïîëàãà ñå, ÷å òîçè îáè÷àé èäâà îò íóæäàòà äà ñå ïàçÿò êðàêàòà òîïëè ïðåç çèìàòà. Íà èìïåðàòîðà ñå ïîäíàñÿëè èçêóñíî èçðàáîòåíè ÷îðàïè è îáóâêè, êîéòî ñèìâîëèçèðàëè ïîæåëàíèÿòà çà "äåñåò õèëÿäè ãîäèíè" íà Ñèíà íà Íåáåòî. Âñè÷êè îìúæåíè æåíè ïúê òðÿáâàëî äà ïîäíåñàò áðîäèðàíè ÷îðàïè è îáóâêè íà ñâàòîâåòå.
Òðàäèöèîííà õðàíà çà ïðàçíèêà áèëè ìàêàðîíèòå îò îðèçîâî áðàøíî. Îò çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå äåíÿò çàïî÷âà äà íàðàñòâà ñ åäíà íèøêà íà äåí, çàòîâà ìàêàðîíèòå, ñïåöèàëíî íàïðàâåíè çà ïðàçíèêà, ñå íàðè÷àò "Äúëãè íèøêè". Îñâåí òîâà, ñå ÿäàò è êèòàéñêè ïåëìåíè "äçÿîäçú". È äîñåãà â íÿêîè ðàéîíè ñå êàçâà, ÷å êîéòî íå ÿäå ïåëìåíè íà òîçè äåí, ïðåç çèìàòà ùå ìó èçìðúçíàò è ïàäíàò óøèòå.
Òðàäèöèÿòà äà ñå ÿäàò ïåëìåíè íà òîçè äåí å â ïàìåò íà äîêòîð Äæàí Äæóíäçèí. Òîé å áèë áëåñòÿù ñïåöèàëèñò, ãðèæåù ñå ìíîãî çà áåäíèòå. Åäíà ãîäèíà, çèìàòà áèëà òîëêîâà ñòóäåíà, ÷å ìíîãî õîðà â íåãîâèÿ ðîäåí êðàé Íàíÿí ñòðàäàëè îò áîëåçíåíè èçìðúçâàíèÿ. Çàðàäè ìíîãîòî ïàöèåíòè ñå íàëîæèëî äà îïúíàò ïàëàòêà íà ñåëñêèÿ ïëîùàä.  ñðåäàòà è ñëîæèëè ãîëÿì ìàíãàë çà äà âàðÿò íà íåãî îòâàðà îò ÷åðâåí ïèïåð, ñìåñåí ñ áèëêè. Äîêòîð Äæàí ñâàðèë âúòðå ïåëìåíè ñ àãíåøêî è ðàçäàë íà âñè÷êè áîëíè ïî äâà ïåëìåíà è êóïè÷êà îòâàðà. Òîé â ìîìåíòà èçìèñëèë òîâà ñú÷åòàíèå, íî òî ïîäåéñòâàëî êàòî ìàãèÿ è èçìðúçíàëèòå ìåñòà ïðè ïàöèåíòèòå èç÷åçíàëè çà äåí-äâà. Îò òîãàâà íà ïðàçíèêà íà Çèìíîòî ñëúíöåñòîåíå õîðàòà ÿäàò ïåëìåíè â ïàìåò íà äîáðèÿ äîêòîð, à ñúùî è çà äà ñå ïðåäïàçÿò îò èçìðúçâàíå. Òîâà âàæè ãëàâíî çà Ñåâåðåí Êèòàé, êúäåòî å ñòóäåíî ïðåç çèìàòà.  Þæåí Êèòàé ñåìåéñòâîòî ñå ñúáèðà äà ÿäàò òàíþàí, êîåòî ïðåäñòàâëÿâà òîï÷å îò ëåïêàâ îðèç ñ ðàçëè÷åí ñëàäúê ïúëíåæ îò áîáåíà ïàñòà, ÷åðåí ñóñàì, ôúñòúöè, ëîòîñîâè ñåìåíà è äð., èëè ïúê áåç ïúëíåæ. Òå ñå ïîäíàñÿò îáèêíîâåíî ñ âîäàòà, â êîåòî ñà âàðåíè. Te ìîãàò äà ñà ðîçîâè èëè áåëè. ßäåíåòî íà òàíþàí çàåäíî ñ âñè÷êè ñèìâîëèçèðà õàðìîíèÿòà, áëàãîäåíñòâèåòî è åäèíåíèåòî â ñåìåéñòâîòî.
Íà÷èíúò íà ïðàçíóâàíå íà Äóíäæú â ìèíàëîòî ãî îïðåäåëÿëî êàòî êèòàéñêàòà "Êîëåäà". Ñåãà õîðàòà ñà ïî-ñêëîííè äà ãî îïðèëè÷àâàò ñ àìåðèêàíñêèÿ Äåí íà áëàãîäàðíîñòòà.  êðàéíà ñìåòêà, ìèñëÿ, å âàæåí äóõà íà ïðàçíèêà, ñúáèðàíåòî íà ñåìåéñòâîòî çàåäíî. Íàäÿâàì ñå âèå óòðå äà ïðàçíóâàòå çàåäíî ñ áëèçêèòå íà ñúðöåòî âè õîðà è äà ïðåêàðàòå åäíà ïðèÿòíà è âåñåëà íîâîãîäèøíà âå÷åð! Îùå âåäíúæ, îò ìåí, Òåÿ, ÷åñòèòà Íîâà ãîäèíà è ìíîãî çäðàâå è êúñìåò ïðåç 2005 ãîäèíà!
|