Ñðåä òîçè òèï áðîíçîâè èçäåëèÿ èìà è îòëÿòè âúâ ôîðìàòà íà ñâèðåï òèòúð, êàòî íàïðèìåð îòêðèòîòî ïðè ðàçêîïêè â ïðîâèíöèÿ Õúáåé ïðåç 1993 ã. áðîíçîâî ðèòóàëíî èçîáðàæåíèå íà òèãúð îò åïîõàòà íà Çàïàäíà Äæîó. Ôèãóðàòà å ñòúïèëà íà ÷åòèðèòå ñè ëàïè, èìà îòâîð íà ãúðáà, öÿëîòî òÿëî å óêðàñåíî ñ îðíàìåíò, êîéòî íàïîäîáÿâà øàðêèòå íà òèãúð—îáùî âçåòî òÿ å ñðàâíèòåëíî ðåàëèñòè÷íà. À òèãúðúò â ðîëàòà íà æèâîòíî-ïîìîùíèê íà øàìàíà ïðè âðúçêàòà ìó ñ íåáåñàòà ìîæå äà áúäå ïðîñëåäåí íàçàä äî ìíîãî îòäàëå÷åíè ïðåäèñòîðè÷åñêè âðåìåíà, êàòî íàïðèìåð âúðõó íåôðèòîâè èçäåëèÿ îò ðàéîíà íà ïðîâèíöèèòå Äçÿíñó è Äæúäçÿí ïðåç åïîõàòà íà íåîëèòà.
Òèãúðúò—öÿðÿò íà âñè÷êè æèâîòíè, îòêðàé âðåìå ïðåäñòàâëÿâà çà õîðàòà ñèìâîë íà ñâèðåïîñò, âåëè÷èå è âëàñò.  äðåâíîñòòà ÷åñòî ñà íàðè÷àëè ãåðîè÷íèòå è áîåñïîñîáíè âîèíè "òèãðè ïúëêîâîäöè", "òèãðîâè âîèíè", â ëàãåðèòå å èìàëî "òèãðîâè çíàìåíà", íà âîåíà÷àëíèöèòå ñà äàâàëè çíàöè, íàðè÷àíè "òèãðîâ çíàê" è ò.í.
Ïðè ðàçêîïêè íà ãðîáíèöè íà âëàäåòåëè îò ïåðèîäà Øàí-Èí êðàé îêðúã Àíÿí, ïðîâèíöèÿ Õúíàí, ñà îòêðèòè ãîëÿìî êîëè÷åñòâî áðîíçîâè øëåìîâå. Íÿêîè îò òÿõ ñà óêðàñåíè îòïðåä ñ ãëàâà íà ñâèðåï òèãúð: ãîëåìè óøè, îãðîìíè î÷è, çàñòðàøèòåëåí âèä. Ïîäîáíè íà òÿõ ñà è íàõîäêèòå â îêîëèÿ Ñèíãàí, ïðîâèíöèÿ Äçÿíñè: ãîðíàòà ÷àñò íà øëåìà àíôàñ å îôîðìåíà âúâ âèä íà ñâèðåï òèãúð ñ ãîëåìè óøè è îãðîìíè î÷è. Ãîðíèÿò êðàé íà îòâîðà íà øëåìà å ïîä ìóöóíàòà, òàêà ÷å êîãàòî âîèíúò ñëîæè òàêúâ øëåì, ëèöåòî ìó ñå ïîäàâà íà ìÿñòîòî íà óñòàòà íà çâÿðà, êîåòî ïðèäàâà íà öÿëîòî îñîáåíî ãåðîè÷åí è çàñòðàøèòåëåí âèä. Óêðàñà âúâ âèä íà òèãðîâè èçîáðàæåíèÿ îòêðèâàìå íå ñàìî âúðõó øëåìîâå, íî è âúðõó îðúæèÿ è ùèòîâå. Èçïîëçâàíåòî íà òàêúâ âèä óêðàñà ïîä÷åðòàâà íå ñàìî çàñòðàøèòåëíèÿ âèä è íåïîáåäèìîñòòà íà ïðèòåæàòåëÿ íà îðúæèå, íî è êðàñîòàòà íà îðúæèåòî, à ïîíÿêîãà ñëóæè äà îáîçíà÷è àâòîðèòåòà, ñîöèàëíîòî ïîëîæåíèå, ìÿñòîòî íà ïðèòåæàòåëÿ â îáùåñòâåíàòà éåðàðõèÿ.
Ñðåä ïðåäèñòîðè÷åñêèòå íàõîäêè å è îòêðèòèÿò íåôðèòîâ ïðåäìåò, îïðåäåëÿí êàòî ñåêèðà, âúðõó êîéòî ñå íàáåëÿçâà èçîáðàæåíèå íà ìàã ñ æèâîòèíñêî ëèöå. Òîâà å òèãúð. Ðèñóíêàòà, äîñòàòú÷íî îò÷åòëèâà, âåðîÿòíî å îôîðìÿëà ïî÷èòàíè è ñâåùåíè "ðàçëè÷èòåëíè çíàöè" çà õîðà îò ðîäà íà ìîãúùè âîåíà÷àëíèöè è æðåöè, æèâåëè ïðåç îíåçè âðåìåíà. Ïî-êúñíèÿò éåðîãëèôåí çíàê "Óàí" (âëàäåòåë) å ïðîèçëÿçúë èìåííî îò òðàíñôîðìèðàíîòî èçîáðàæåíèå íà çíàêà "ñåêèðà", à ñàìèÿò çíàê "ñåêèðà" å áèë ñúùî ñèìâîë íà âëàñò. Ãîëåìèò áðîíçîâè ñåêèðè ñ èçîáðàæåíèå íà òèãúð ñà áèëè çíàê, ïðèíàäëåæàù íà âèñîêîïîñòàâåí âîåíà÷àëíèê, è òîâà ïðàâèëî ñå å çàïàçèëî ÷àê äî äðåìåòî íà äèíàñòèèòå Øàí è Äæîó.  ðàçêðèòèòå ãðîáíèöè â Àíÿí, ïðîâèíöèÿ Õúíàí ïðè ðàçêîïàâàíåòî íà åäèíñòâåíàòà íåîãðàáåíà äîñåãà (òàçè íà çàêîííàòà ñúïðóãà íà âëàäåòåëÿ îò åïîõà Øàí, Óäèí), îñòàíêèòå íà ïîêîéíàòà ïðèäðóæàâàò äâå ãîëåìè ìåäíè ñåêèðè, êîèòî ïîêàçâàò, ÷å òàçè ñúïðóãà å ðàçïîëàãàëà ñ âëàñò íà âúðõîâåí ãëàâíîêîìàíäâàù. Ïî-ãîëÿìàòà îò òåçè äâå ñåêèðè òåæè 9 êã, âúðõó äâåòå é ïëîñêè ñòðàíè ñà èçîáðàçåíè äâîéêà òèãðè, êîèòî ñå õâúðëÿò äà çàõàïÿò ÷îâåøêà ãëàâà. Òàçè ÷îâåøêà ãëàâà å ïîìåæäó èì—ñ êðúãëî ëèöå è îñòðà áðàäè÷êà. Âòðåí÷åíèòå â íåÿ îò äâåòå é ñòðàíè òèãðè ñ ðàçòâîðåíà ïàñò âíóøàâàò ñòðàõ, ñúçäàâàò ìèñòè÷íî-ñâúðõåñòåñòâåíî íàñòðîåíèå è êîëîðèò. Îòãîðå å ãðàâèðàíî èìåòî íà ñúïðóãàòà "Ôóõàî", êîåòî îçíà÷àâà, ÷å òàçè ñåêèðà å âåù, èçðàáîòåíà ñïåöèàëíî çà íåÿ.
|