Îñâåí ÷å å åäèí-åäèíñòâåí âèä ñðåä æèâîòíèòå, òèãúðúò å è âèä ÿâëåíèå â îáëàñòòà íà êóëòóðàòà. Ïðåêëîíåíèåòî ïðåä òèãúðà â äðåâåí Êèòàé âîäè íà÷àëîòî ñè îò íàé-äàëå÷íè âðåìåíà. Êîãàòî äèâèòå òèãðè åäèí ïî åäèí èç÷åçâàò, àðõåîëîçèòå, ðàçêîïàâàéêè äðåâíè ãðîáíèöè, èçâàæäàò íà áÿë ñâÿò íàé-ðàçëè÷íè íàõîäêè ñ èçîáðàæåíèÿ íà òèãúð. Òîâà, îò åäíà ñòðàíà, ïîêàçâà êàêúâ å áèë îáõâàòúò íà ãåîãðàôñêîòî ðàçïðîñòðàíåíèå íà òèãúðà ó íàñ â äðåâíîñòòà, à îò äðóãà-èçÿñíÿâà, ÷å íàøèòå äíåøíè çíàíèÿ çà òèãúð è îòíîøåíèå êúì òèãúðà ñà ñâîåîáðàçíè êóëòóðíè íàñëîÿâàíèÿ è èñòîðè÷åñêî ïðîäúëæåíèå íà ñèòóàöèÿòà â äðåâíîñòòà.
 äðåâåí Êèòàé òèãúðúò—òîâà ñâèðåïî è ìîãúùî æèâîòíî îò ñåìåéñòâî êîòêè—å áèë ñ÷èòàí çà öàð íà æèâîòíèòå.  åäèí îò äðåâíèòå ïàìåòíèöè, "Ôúíñóòóíè", ñå êàçâà: "Òèãúðúò îãëàâÿâà áåçáðîéíèòå çâåðîâå, òîé ìîæå äà óëîâè âðàãà è äà ñëîìè áîéíèÿ ìó äóõ, ìîæå äà çàáèå çúáè è äà èçÿäå íå÷èñòàòà ñèëà." Çàòîâà õîðàòà â îíåçè âðåìåíà ÷åñòî ñà ñïëàøâàëè è ïðîãîíâàëè çëèòå ñèëè ÷ðåç èçîáðàæåíèÿ íà òèãúð. Ïî âðåìåòî íà äèíàñòèÿ Õàí å èìàëî îáè÷àé âúðõó âðàòèòå äà ñå ñëàãàò êàðòèíè ïî ñëó÷àé íîâà ãîäèíà, êîèòî èçîáðàçÿâàò òèãúð—ïðîòèâ çëîòî, çà ùàñòèå. Ïðè ðàçêîïêèòå íà ïîãðåáåíèÿ îò âðåìåòî íà åïîõà Õàí ÷åñòî ìîæå äà ñå ñðåùíå ãðàâèðàíî âúðõó êàìåííèòå âðàòè íà ãðîáíèöà íà èçîáðàæåíèå íà òèãúð. À ïðåç 1957 ã. â ïðîâ. Õúíàí âúðõó âðàòèòå íà ãðîáíèöà îò ïåðèîä Çàïàäíà Õàí îòêðèâàò öâåòåí ñòåíîïèñ, èçîáðàçÿâàù ñâåùåí êðèëàò òèãúð, êîéòî å çàõàïàë ãîëà æåíà äåìîí. Öåëòà å áèëà çëèòå ñèëè äà âèäÿò òîâà è äà íå ñìåÿò ïîâå÷å äà íàõëóâàò â ãðîáíèöàòà è äà íàðóøàâàò ïîêîÿ íà ìúðòâèòå. Òîçè îáè÷àé—äà ñå ïðèïèñâà íà òèãúðà ñâðúõåñòåñòâåíà ñèëà, ÷ðåç êîÿòî òîé ïðåâðúùà çëîòî â äîáðî—ñúùî âîäè íà÷àëîòî ñè îò ìíîãî äðåâíè âðåìåíà è êàêòî ñå âèæäà, ñúùåñòâóâà äîðè ïî âðåìåòî íà äðåâíàòà äèíàñòèÿ Äæîó.
Îñâåí ÷å ïðîãîíâà íåùàñòèåòî è ïðåäïàçâà îò çëî, òèãúðúò â äðåâåí Êèòàé ñå âúçïðèåìà è êàòî âúëøåáíî ñúùåñòâî, êîåòî îñúùåñòâÿâà âðúçêàòà ñ íåáåñàòà. Ñðåä ðèòóàëíèòå áðîíçîâè ïðåäìåòè îò åïîõàòà Øàí-Èí èìà ñïåöèôè÷íè ïðîèçâåäåíèÿ íà èçêóñòâîòî, â êîèòî ñúùåñòâóâàò ÷îâåê è çâÿð. Íàé-èçâåñòíà å âå÷å èç÷åçíàëàòà íÿêúäå â ÷óæáèíà êàâè÷êà å èçîáðàçåí çà âèíî "òèãúð ÿäå ÷îâåê". Âúðõó òàçè áðîíçîâà êàíè÷êà å èçîáðàçåí ïðèêëåêíàë òèãúð ñ øèðîêî îòâîðåíà ïàñò, êîéòî ñ ïðåäíèòå ñè ëàïè ñ ãîëåìè íîêòè å îáãúðíàë ÷îâåê. ×îâåêúò å ñ ëèöå êúì íåãî, ñ äâå ðúöå å îáõâàíàë ãúðäèòå íà òèãúðà, ñ áîñèòå ñè êðàêà å ñòúïèë âúðõó çàäíèòå ìó ëàïè, à íàêëîíåíàòà ñè ãëàâà å ïðîòåãíàë è ïúõíàë â óñòàòà íà òèãúðà. Àêî ñå ñúäè ïî òîâà êàê ÷îâåê è òèãúð ñà ñå îáãúðíàëè åäè äðóã è êàê ÷îâåêúò áåç íèêàêúâ ñòðàõ ñòîè ñðåùó õèùíèêà, òîâà ïðîèçâåäåíèå êàòî ÷å ëè íÿìà íèùî îáùî ñ ïðåäñòàâàòà çà ãëàäåí òèãúð, êîéòî ÿäå ÷îâåê, ïî-ñêîðî òî èçðàçÿâà åäíî õàðìîíè÷íî ñúùåñòâóâàíå çàåäíî. Íÿêîè ñìÿòàò, ÷å òóê ïðèñúñòâà èçïúëíèòåë, êîéòî èçïîëçâà æèâîòíîòî, íåùî îò ðîäà íà äðåñúîðèòå íà òèãðè â äíåøíèÿ öèðê. Äðóãè ó÷åíè ñà íà ìíåíèå, ÷å èçîáðàçåíèÿò ÷îâåê å øàìàí ñ íåâåðîÿòíà ñèëà, à òèãúðúò å íåãîâî æèâîòíî-ïîìîùíèê ïðè óñòàíîâÿâàíå íà âðúçêàòà ñ íåáåñàòà. Êàíè÷êàòà â òàêúâ ñëó÷àé áè òðÿáâàëî äà áúäå ñúä, ïúëíåí ñ âèíî ïðè ðèòóàëà íà æåðòâîïðèíîøåíèå, òúé êàòî, êîãàòî øàìàíúò äåéñòâà, òîé òðÿáâà äà ïèå õóáàâî âèíî, çà äà ïîñòèãíå íóæíîòî ñúñòîÿíèå íà äóõà. Òàçè òàêà ìèñòè÷íà áðîíçîâà êàíè÷êà ñòàâà ðèòóàëåí ñúä çà øàìàíà.
|