Äîìàòúò ïðîèçõîæäà îò Þæíà Àìåðèêà, êúäåòî è ñåãà ñå ñðåùàò íÿêîëêî âèäà äèâè íåãîâè ñúáðàòÿ. Òåõíèòå ïëîäîâå îáà÷å íå ñà ïî-åäðè îò äðåáåí îðåõ è íå ñà òîëêîâà âêóñíè.
Ïðåäè ìíîãî õèëÿäîëåòèÿ æèòåëèòå íà Ïåðó, ×èëè è Åêâàäîð çàïî÷íàëè äà îòãëåæäàò íÿêîè îò òÿõ â ñâîèòå ãðàäèíè è ãè ïðåâúðíàëè â ïîëåçíè êóëòóðíè ðàñòåíèÿ.
Íàñêîðî ñëåä îòêðèâàíåòî íà Àìåðèêà ñåìåíàòà îò òåçè äîìàòè áèëè ïðåíåñåíè è â Åâðîïà. Íî ñòîëåòèÿ íàðåä åâðîïåéñêèòå íàðîäè ãè îòãëåæäàëè â ñàêñèè íàðåä ñ ìóøêàòîòî, èíäðèøåòî, îáè÷êàòà ñàìî çà óêðàñà.
Åäâà ïðåç ÕV âåê çàïî÷íàëà äà ñå ðàçíàñÿ ñëàâàòà íà äîìàòà êàòî õðàíèòåëíî ðàñòåíèå èç âñè÷êè êîíòèíåíòè.
 ñúâðåìåííàòà êóõíÿ äîìàòèòå ñå èçïîëçâàò ïî÷òè åæåäíåâíî â ïðÿñíî èëè êîíñåðâèðàíî ñúñòîÿíèå – êîíñåðâè, êîíöåíòðàòè, ñóøåíè, çàìðàçåíè è äð. Áëàãîäàðåíèå íà îðàíæåðèèòå ïðåñíè äîìàòè ñå îñèãóðÿâàò è ïðåç çèìíèòå ìåñåöè.
Õèìè÷íèÿò ñúñòàâ íà äîìàòèòå âàðèðà â çàâèñèìîñò îò ñîðòà è ïî÷âåíî-êëèìàòè÷íèòå óñëîâèÿ.
Òå ñúäúðæàò 94,5% âîäà, 0,9% áåëòú÷èíè, 3,5% âúãëåõèäðàòè, íåçíà÷èòåëåí ïðîöåíò ñêîðáÿëà, 0,7% öåëóëîçà, îðãàíè÷íè êèñåëèíè (ëèìîíåíà, ÿáúë÷íà, îêñàëîâà), ìèíåðàëíè ñîëè (êàëèé, ôîñôîð, êàëöèé, ìàãíåçèé, íàòðèé, æåëÿçî è äð.).
Äîìàòèòå ñà áîãàòè íà âèòàìèíè – 30ìã% âèòàìèí Ñ, 0,60ìã% êàðîòèí (ïðîâèòàìèí À), 0,85ìã% âèòàìèí Å, 0,50% âèòàìèí Ê, 0,50% âèòàìèí ÐÐ è â ïî-ìàëêè êîëè÷åñòâà âèòàìèíèòå Â1, Â2 è äð.
Çðåëèòå ïðåñíè äîìàòè ñúäúðæàò 2-3 ïúòè ïîâå÷å âèòàìèí Ñ îò çåëåíèòå.
Çíà÷èòåëíî ñúäúðæàíèå íà êèñåëèíè â ñú÷åòàíèå ñúñ çàõàð ïðèäàâà íà äîìàòèòå ïðèÿòåí âêóñ.
Ïîðàäè òîâà, ÷å âèòàìèí Ñ å êðàéíî íåóñòîé÷èâ è áúðçî ñå ðóøè â ïðèñúñòâèå íà ñâåòëèíà è âúçäóõ, à ñúùî è ïðè äîïèð ñ ìåòàë, äîìàòèòå òðÿáâà äà ñå íàðÿçâàò íåïîñðåäñòâåíî ïðåäè óïîòðåáà èì, è òî ñ íåðúæäàåì íîæ.
Ïàñòüîðèçèðàíèÿò è äîáðå ñúõðàíÿâàí äîìàòåí ñîê çàïàçâà âèòàìèííîòî ñè ñúäúðæàíèå â ïðîäúëæåíèå íà äâå ãîäèíè ñ ìèíèìàëíè çàãóáè.
Åäíà ÷àøà äîìàòåí ñîê ìîæå äà äîñòàâè ïîëîâèíàòà îò íåîáõîäèìàòà çà ÷îâåêà äíåâíà äîçà âèòàìèí À è âèòàìèí Ñ.
Îñâåí òîâà ñå ñ÷èòà, ÷å äîìàòåíèÿò ñîê å äîáðà õðàíà ïðè çàáîëÿâàíèÿ ñ íàðóøåíèå íà îáìÿíàòà íà âåùåñòâàòà, êàòî àðòðèò, çàòëúñòÿâàíå, çàõàðíà áîëåñò è äð.
Äèåòîëîçèòå ñìÿòàò, ÷å äîìàòèòå ñà îñîáåíî ïîëåçíè ïðè áîëåñòè íà ñúðäå÷íî-ñúäîâàòà ñèñòåìà. Íèñêàòà èì êàëîðè÷íîñò ãè ïðàâè ìíîãî ïîäõîäÿùè çà çàòëúñòåëè õîðà.
Äîìàòè âúðõó ëèöåòî:
Íàðåæåòå åäèí äîáðå óçðÿë äîìàò.
Ïðèáàâåòå 100ã ïðÿñíî ìëÿêî.
Ñìåñòà ñúõðàíÿâàéòå â õëàäèëíèê è âå÷åð ÿ èçïîëçâàéòå çà ñíåìàíåòî íà ãðèìà.
Íàðåæåòå äâà äîìàòà íà êðúã÷åòà.
Ñëîæåòå ãè çà 10 ìèíóòè âúðõó ëèöåòî.
Ïî÷èñòåòå êîæàòà ñúñ ñîêà îò òðåòè äîìàò è èçïëàêíåòå ñ ìèíåðàëíà âîäà.
Àêî ñëåä îñíîâíî ïî÷èñòâàíå íà ëèöåòî ïîðèòå âè ïðîäúëæàâàò äà áúäàò ðàçøèðåíè, âçåìåòå íÿêîëêî ðåçåí÷åòà ïðåñåí äîìàò è íàëîæåòå âúðõó ëèöåòî.
Îñòàâåòå äà ïîäåéñòâàò 10 ìèíóòè, åôåêòà å ñòðàõîòåí.
|